قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان
قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان، اثر ابوالعباس احمد بن علی قلقشندی (متوفی 821ق)، کتابی است در معرفی قبایل و انساب عرب موجود در زمان مؤلف که با تحقیق ابراهیم ابیاری، منتشر شده است.
| قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قلقشندی، احمد بن علی (نويسنده) ابیاری، ابراهیم (محقق) |
| ناشر | دار الکتاب اللبناني ** دار الکتاب المصري ** دار الکتب الإسلامیة |
| مکان نشر | ایران - تهران ** لبنان - بیروت ** مصر - قاهره |
| سال نشر | 1402ق - 1982م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق8ق8 218 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب با مقدمه محقق در اشاره به موضوع و اهمیت آن، آغاز شده و مطالب مؤلف در یک مقدمه، یک مقصد و خاتمه، تنظیم شده است. مقدمه خود از پنج فصل، به شرح زیر، تشکیل شده است:
- فصل نخست، پیرامون فضلیت علم انساب بوده و دلیل نیاز و احتیاج به این علم، توضیح داده شده است.
- در فصل دوم، به توضیح این موضوع پرداخته شده است که اسم عرب، بر چه کسانی صدق کرده و انواع و اقسام آن، به چه صورت است[۱].
- در فصل سوم، طبقات انساب و موضوعات مرتبط با آن، توضیح داده شده است که عبارتند از:
- شعب: نسب دورتر (پدر قبایلی که به او منسوبند)، مانند عدنان در نسب پیامبر(ص).
- قبیله: آنچه شعب در آن منقسم می‌شود، مانند ربیعه و مضر.
- عماره: آنچه انساب قبیله، در آن منقسم می‌شود، مانند قریش و کنانه.
- بطن: آنچه اقسام عماره، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌عبدمناف و بنی‌مخزوم.
- فخذ: آنچه اقسام بطن، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌هاشم و بنی‌امیه.
- فصیله: آنچه اقسام فخذ، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌عباس[۲].
- در چهارمین فصل، به ذکر خانه‌ها و مساکن و مواطن قدیمی اعراب که از آنجا به سایر نواحی رفته و ساکن شده‌اند، پرداخته شده است.
- فصل پنجم، به توضیح و تشریح اموری اختصاص یافته است که محقق و پژوهشگر علم انساب، به اشراف و احاطه به آنها، نیازمند است[۳].
در مقصد، در ضمن دو فصل زیر، از جزیئات نسب‌نامه‌های قبایل عرب، سخن به میان آمده است:
فصل نخست، به ذکر رکن نسب نبوی(ص) و نسب‌های منشعب‌شده از آن، اختصاص یافته است.
در فصل دوم، به ذکر مشخصات اقوم و قبایل عرب پرداخته شده و مساکن و مواطنی که در زمان مؤلف، موجود بوده، تشریح شده است.
در خاتمه نیز به معرفی اوصاف «مقر، اشرف ناصری» که این کتاب برای وی تألیف شده و بیان فضایل و خلاصه‌ای از شرح حال وی، پرداخته شده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.