قطره و دریای ژرف: جستاری چند در قلمرو شاهنامه، حماسه و اسطوره
| قطره و دریای ژرف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسنآبادی، محمود (نویسنده) |
| ناشر | سخن |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 9ـ96ـ260ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
قطره و دریای ژرف: جستاری چند در قلمرو شاهنامه، حماسه و اسطوره تألیف محمود حسنآبادی، نویسنده در این کتاب نوشتارهایی را آورده و در هر کدام از زاویهای خاص به شاهنامه نگریسته است؛ برخی از این نوشتارها به طور مستقیم با شاهنامه مرتبطاند و برخی به حوزۀ اساطیر و دیگر حماسهها و آثار مختلف حماسی. اما فصل مشترک همۀ این جستارها، شاهنامۀ حکیم توس است.
گزارش کتاب
شاهنامه سرگذشت یک قوم/ ملت است از حضیض بدویت تا اوج مدنیت؛ از زمانی که این ملت با طرز تهیۀ پوشاک، خط و کتابت، پختوپز و دیگر وجوه مدنیت آشنا نبود تا آن هنگام که در کشورداری، کشورگشایی، دین توحیدی، علوم و فنون، شعر و ادب و موسیقی و... سرآمد دیگر ملل گشت. البته در این مسیر بسیار دشوار و طاقتفرسا همۀ افراد این ملت زحمات فراوانی متحمل شدند و قربانیان ارجمندی فدیه دادند تا سرانجام نهال تمدن به بار نشست.
گزارش سپاردن این مسیر را گروهی پرشمار از موبدان، گوسانها و خاندانهای پهلوانی حفظ کردند و به نسل آینده سپردند و درنهایت فردوسی آن گزارش را به هنرمندانهترین و متناسبترین شکل و به صورت روایی به نظم درآورد و جاودانه کرد. شاید از این رو باشد که عشق و علاقه به فردوسی و شاهنامه در ناخودآگاه بیشتر ایرانیان جای گرفته است و این عشق و علاقه به دلیل نقش سترگی است که شاهنامه در حفظ و تداوم نظام فکر و فرهنگ ایرانی بر عهده داشته است.
نویسنده در این کتاب نوشتارهایی را آورده و در هر کدام از زاویهای خاص به شاهنامه نگریسته است؛ برخی از این نوشتارها به طور مستقیم با شاهنامه مرتبطاند و برخی به حوزۀ اساطیر و دیگر حماسهها و آثار مختلف حماسی. اما فصل مشترک همۀ این جستارها، شاهنامۀ حکیم توس است و انگیزۀ نوشتن آنها در طی سالها و به تفاریق بیشتر، ادای دین به شاهنامه و فردوسی بوده است.
توجه به ارتباط متون حماسی بهویژه شاهنامه با ادب عیاری و تکیۀ ناگزیر بر متنهای کهنسال پیشااسلامی و خداینامهها از مباحث عمدهای است که در بسیاری از مقالات بدان پرداخته شده است. تأثیر بیخلاف شاهنامه بر فضای ادبی بعد از خود و در نتیجه پدیدآمدن صدها و بل هزاران نظیره و پیروی در قلمروهای گوناگون داستانی، محلی، دینی، تاریخی و... میدان شاهنامهپژوهی را بسیار فراخ کرده است؛ کاری که بخت نیک در سالهای اخیر عدهای از جوانان و میانسالان علاقهمند به حوزۀ مطالعات حماسی بدان روی آوردهاند. نکتههای تازهای مثل معمای رستم، تعیین تکلیف کتبی یا شفاهیبودن شاهنامه، پیجویی رگههای عیاری و دیدن فرازوفرودهای تاریخی در بخشهای پسین شاهنامه در این مجموعه مطرح شده و روشنیهایی بر روی مطالعات حماسی افکنده است.
برخی از جستارهای این کتاب در مجلات دانشگاه به چاپ رسیده است، برخی در مجموعهمقالات همایشها در داخل و خارج از ایران منتشر شدهاند و برخی برای نخستین بار در این کتاب آورده شدهاند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات