قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب
| قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عثمان زاده، احمد تائب بن عثمان (نويسنده) تونجی، محمد (محقق) |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1998م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب، نوشته احمد تائب عثمان‌زاده (1136ق) از سرآمدان دانشمندان ترک‌زبان، شاعر و مورخ عصر پایانی عثمانی است که با تحقیق و پاورقی‌های محمد تونجی چاپ شده است. این کتاب شرحی بر معناهای برخی حروف، ادوات و اصطلاح‌های زبان عربی است که مؤلف آن‌ها را به‌ترتیب الفبا آورده است. البته واژه اللهم را (تیمناً به ذکر الهی) پیش انداخته است. وی ادواتی را که شهرت بیشتری دارند به‌تفصیل بحث کرده است[۱].
آنچه اطمینان خواننده را با خواندن این کتاب نسبت به وثاقت و اتقان مطالبش و توانایی مصنف در دانش نحو بالا می‌برد، این است که وی بسیار از منابع درجه یک بهره برده است؛ کتاب‌های مغني اللبيب از ابن هشام، المفصل از زمخشری، رصف المباني از مالقی، المصباح از مطرزی در کنار المكمل، الضوء، المفتاح، التلخيص و مانند اینها در شمار این متونند. البته چهار کتاب اول به‌ترتیب، منابعی هستند که مصنف بسیار به آن‌ها تکیه کرده است. همچنین، نام دانشمندان بزرگ و اشاره به دیدگاه‌هایشان مانند اصمعی، سیبویه، ابن عصفور، مبرد، ابن جنی، ابن مالک، ابن خروف، سیرافی، ابن حاجب و دیگران در کتاب به چشم می‌آید.
تازگی‌هایی نیز در این اثر دیده می‌شود؛ نویسنده برخی از اصطلاح‌های لغویان و نحویان را (مانند تسامُح، ثمانی عشر، حسّ و لابسّ، خلافاً، ضمیر الشأن، لله درّه، هلم جرا و...) شرح کرده است. مصنف، هرچند که مغنی ابن هشام را راهنمای کارش قرار داده است، اما در تعداد شواهد شعری و ادواتی که شرح می‌دهد، از ابن هشام پیروی نکرده است[۲].
عثمان‌زاده خود، صاحب‌نظر است و در آرایی که از بزرگان دانش نحو نقل می‌کند، مناقشه می‌ورزد؛ برخی را می‌پذیرد و برخی را کنار می‌نهد[۳]. او برخی از شواهد شعری را ترکیب کرده است و غالباً نام منبعی را که از آن نقل کرده، آورده است. البته گاهی نیز چنین نکرده است. همچنین، گاهی مطلبی را کوتاه از یک منیع نقل کرده و ارجاع به آن منبع نداده است. این نکته‌سنجی‌ها، بر شخصیت فرهنگی، لغوی، نحوی و ادبی عثمان‌زاده گواهی داده و گستره روش تألیفی و پژوهشی او را نشان می‌دهد[۴] و اسلوب مصنف را از سطح روش‌های مؤلفان عصر عثمانی ممتاز می‌کند؛ چیرگی او به دانش نحو و توجهش به کاربرد روش علمی در نگارش، قراضة الذهب را از سطح صنعت سست و ضعیف تألیفات آن عصر جدا کرده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.