قدسی، ابوالفداء اسماعیل بن ابراهیم بن محمد
| اِبْن‌ِ شَرَف، ابوالفداء عمادالدین اسماعیل بن ابراهیم بن محمد بن على قدسى یا مقدسى | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوالفداء عمادالدین اسماعیل بن ابراهیم بن محمد بن على قدسى یا مقدسى |
| لقب | عمادالدین |
| نسب | ابن ابراهیم بن محمد بن على قدسى یا مقدسى |
| نام پدر | ابراهیم بن محمد |
| ولادت | (782یا 783ق) |
| محل تولد | بیت‌المقدس، شام |
| محل زندگی | مصر-شام |
| رحلت | (852ق) |
| مدفن | بیت المقدس |
| طول عمر | 70یا 69 |
| دین | اسلام |
| مذهب | شافعی |
| پیشه | ادیب، حسابدان، مدرس، مصنف |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | مدرس، مصنف |
| اساتید | ابوالخیر بن علائى، شهاب الدین احمد بن هائم، شمس‌الدین احمد قلقشندی، شمس‌الدین محمد برماوی |
| شاگردان | شرف‌الدین یحیى بن محمد مناوی، ابن حسّان، ابن ابى شریف، بقاعى |
| برخی آثار | 1. توضیح یا شرحى بر البهجة الحاوی الصغیر فى الفروع شیخ نجم‌الدین قزوینى، در 2 جلد؛
2. شرحى بر تهذیب التنبیه فى فروع الشافعیة شیخ ابواسحاق شیرازی؛ 3. طبقات الشافعیة؛ |
اِبْن‌ِ شَرَف، ابوالفداء عمادالدین اسماعیل بن ابراهیم بن محمد بن على قدسى یا مقدسى (782 یا 783-852ق/1380 یا 1381- 1448م)، ادیب، حسابدان و فقیه شافعى.
ولادت
ابن شرف در بیت‌المقدس زاده شد و همانجا پرورش یافت.
تحصیلات
حدیث و علوم قرآنى را نزد استادانى چون ابوالخیر بن علائى و علم حساب و اوقات و فرائض را نزد شهاب الدین احمد بن هائم آموخت و از کسانى چون شمس‌الدین احمد قلقشندی و شمس‌الدین محمد برماوی و حسن بن على خطیبى ابیوردی استفاده کرد و در آن فنون مهارت تمام یافت.
فعالیت‌ها
ابن شرف احتمالاً پس از 814ق/ 1411م به قصد حج از فلسطین بیروت شد و پس از زیارت کعبه به قاهره رفت و رحل اقامت افکند. گویا نخست مدتى در دمشق ماند زیرا علیمى از او به عنوان «معید» مدرسة صالحیه یاد کرده است و از همین عنوان «معید» مى‌توان دانست که وی در تاریخى به آنجا رفته که هنوز به مراحل تکامل علمى نرسیده بوده است.
ابن شرف در قاهره چنان دچار تنگدستى شد که به ناچار شبانه به فروختن خربزه پرداخت، اما قاضى مصر ولى‌الدین احمد بن عبدالرحیم عراقى که از این معنى آگاه شد، ابن شرف را جهت تعلیم و تربیت نوادگان خود به خدمت گرفت. ابن شرف در این مقام نیز از محضر ولى‌الدین عراقى و دانشمندانى چون عبدالرحمان جلال‌الدین بلقینى عسقلانى بهره‌مند شد. در همان ایام (820ق/1417م) به تربیت و تعلیم شاگردانى چون شرف‌الدین یحیى بن محمد مناوی پرداخت و برخى از اصحاب ولى‌الدین عراقى نزد او علم آموختند و آثار ابن هائم در حساب را نزد او خواندند.
وفات
ابن شرف مدتى بعد به زادگاه خود بیت المقدس بازگشت و به عنوان یکى از پیشوایان آن دیار به تدریس پرداخت و شاگردانى چون ابن حسّان و ابن ابى شریف و بقاعى تربیت کرد و سرانجام در همانجا درگذشت و در مقبرة الساهرة بیت‌المقدس به خاک سپرده شد.
ابن شرف که روزگار را به زهد مى‌گذرانید و از او با عنوان «بحر المعقول و المنقول» و «عین فقهاء الشافعیة» یاد کرده‌اند، گذشته از تدریس به تصنیف و شرح کتابهای متعددی دست زد.
آثار
آثار او در مآخذ بدین قرار ثبت شده است:
- توضیح یا شرحى بر البهجة الحاوی الصغیر فى الفروع شیخ نجم‌الدین قزوینى، در 2 جلد. وی گویا شرح مطولى نیز بر آن آغاز کرده بود که به اتمام نرسید؛
- شرحى بر تهذیب التنبیه فى فروع الشافعیة شیخ ابواسحاق شیرازی؛
- طبقات الشافعیة که ظاهراً مراد، مختصر طبقات الشافعیة اسنوی (؟) است؛
- اختصار کتاب الالغاز اسنوی و نیز مجموعه‌های مفید دیگر.
ابن شرف شعر نیز مى‌سروده و سخاوی ابیاتى از آن را ذکر کرده است[۱].
منابع مقاله
سجادی جعفر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد چهارم، چاپ چهارم، سال 1377.
پانویس
- ↑ سجادی، جعفر، ج4، ص79