فلسفه دین و کلام جدید
| فلسفه دین و کلام جدید | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جبرئیلی، محمد صفر (نويسنده) |
| ناشر | پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی. سازمان انتشارات |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-8352-95-x |
| موضوع | دین - فلسفه - دین - منشاء |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ج2ف8 51 BL |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
فلسفه دین و کلام جدید، اثر محمدصادق جبرئیلی (متولد 1346ش)، مجموعهای از مقالات اندیشمندان معاصر است که به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت حجتالاسلام محمدرضا کاشفی فراهم آمده و به بررسی و نقد مباحث و چالشهای نوین در حوزههای فلسفه دین و کلام جدید میپردازد.
ساختار
کتاب شامل یک بخش مقدماتی ("درآمدی بر فلسفه دین و کلام جدید") و دو بخش اصلی ("فلسفه دین" و "کلام جدید") است که هر کدام مقالاتی متعدد را در بر میگیرد.
سبک نگارش
مقالات عمدتاً با هدف تحلیل، تبیین، و اثبات دعاوی دینی، از طریق استدلالهای عقلانی و براهین فلسفی نگاشته شدهاند[۱]. شیوه نگارش بر مبنای طرح پرسشها و مسائل جدید در حوزه دینپژوهی، همراه با بررسی تاریخی و مقایسه مفاهیم نوین غربی با دیدگاههای متکلمان اسلامی است[۲].
گزارش محتوا
درآمدی بر فلسفه دین و کلام جدید این بخش با قلم محمدصادق جبرئیلی به تبیین تاریخچه، مفهوم، و تفاوتهای فلسفه دین و کلام میپردازد. فلسفه دین بهعنوان یک علم واضح و رشتهای مستقل، ریشه در قرن هجدهم میلادی و عصر روشنگری آلمان دارد، درحالیکه کلام یک علم سنتی اسلامی است که به دفاع از عقاید دینی میپردازد. همچنین طرح مباحث فلسفه دین و کلام جدید در ایران و غرب موردتوجه قرار گرفته و مسائل کلیدی این حوزه مانند انتظارات بشر از دین، پلورالیزم دینی و سکولاریسم معرفی میشوند[۳].
بخش اول: فلسفه دین: مقالات تخصصی این بخش عبارتاند از: «الهیات فلسفی با نگاه عقلانی به دین» (توسط آیتالله جعفر سبحانی): این مقاله به بررسی شریعت اسلام از منظر عقلانی میپردازد. نویسنده تاکید میکند که هیچگونه خردورزی و تحلیل اصول و فروع از طریق خرد ممنوع نیست و رابطه تنگاتنگی بین عقلانیت و شریعت اسلام وجود دارد[۴].
«فلسفه دین، منطق اكتشاف دین و فلسفه معرفت دینی» (توسط علیاکبر رشاد): این مقاله به موضوعاتی چون منطق کشف گزارهها و آموزههای دینی، رسالت اصلی دانش منطق اکتشاف دین، و ویژگیهای منطق جامع اکتشاف دین (مدل پیشنهادی) میپردازد. نویسنده بر ضرورت تأسیس و تنسیق حوزههای معرفتشناسی دینی، منطق اکتشاف دین و فلسفه معرفت دینی تأکید دارد[۵].
«چیستی فلسفه دین و مسایل آن» (توسط محمد محمدرضایی): این مقاله ابتدا به تعریف فلسفه دین میپردازد و اشاره میکند که مشکل بودن تعریف فلسفه دین و دین، تعیین مسائل آن را نیز دشوار میسازد. در این مقاله، مسائل فلسفه دین موردبحث قرار میگیرد ابتدا فلسفه، فیلسوف، تعریف و کارکرد آن مورد کنکاش قرار میگیرد سپس تعریف دین، مشخصات، جنبهها، آموزهها و ابعاد دین، بررسی میشود و در پایان به تعریف فلسفه دین میپردازد[۶].
«فلسفه دین» (توسط ابوالفضل ساجدی): این مقاله به بررسی سؤالات پرشماری که در عصر حاضر در حوزه فلسفه دین مطرح شده است، میپردازد. این مقاله تمایز میان مفاهیم مشابه و متقارب (مانند الهیات، کلام قدیم و جدید و فلسفه دین) را تبیین کرده و یک طرح با رویکرد اسلامی برای تعیین مسائل فلسفه دین ارائه میدهد[۷].
«فلسفه دین و کلام جدید» (توسط محمدرضا کاشفی): این مقاله به بررسی روشهای پژوهشی جدید، جامعهشناسی دین، روانشناسی دین و پیش انگارهای جدیدی که در این حوزه پدیدار شدهاند میپردازد. این پژوهشگر تلاش میکند تا مفاهیم و زیرساختهای فلسفه دین و کلام جدید را در پرتو این تحولات موردبررسی قرار دهد[۸].
«چیستی دین» (توسط عبدالحسین خسروپناه): این مقاله واژه دین در زبانهای مختلف، تعریف دین از نگاه غربیان (لفظی، حقیقی، مفهومی، کارکردگرایانه و ترکیبی)، واژه دین در اوستا در تورات و قرآن و تعریف دین از نگاه متفکران اسلامی و نظریه برگزیده را موردبررسی قرار میدهد [۹].
بخش دوم: کلام جدید: این بخش نیز با یک مقاله از آیتالله عبدالله جوادی آملی با عنوان «کلام جدید» آغاز میشود که در آن، به مباحثی همچون معیار جدید بودن کلام، وظیفه علم کلام، اعتبار عقل و رسالت حوزه، پرداخته شده است[۱۰].
دیگر این بخش عبارتاند از: «تحلیل مفهوم تجدد در کلام جدید» (توسط احد فرامرز قراملکی): این مقاله به تحلیل مفهوم تجدد در کلام جدید میپردازد و عوارض و آسیبهای اندیشه کلامی معاصر را بررسی میکند. این مقاله به تجدد در روشها و رهیافتها، تجدد در موضوع، تجدد در زبان، تجدد در مبادی، و تجدد در هندسه معرفتی میپردازد[۱۱].
«درآمدی بر مبادی کلام جدید» (توسط همایون همتی): این مقاله به بررسی ضرورت و رسالت کلام جدید، و مزایا و رهاوردهای کلام جدید میپردازد. موضوعات موردبحث شامل تعریف کلام جدید، موضوع و رسالت آن، و مقایسه کلام جدید با کلام سنتی است[۱۲].
«پیوند علم کلام با سنت و تجدد» (توسط محمدرضا اسدی): این مقاله بر پیوند علم کلام با سنت و تجدد تمرکز دارد و به بررسی این موضوع میپردازد که چگونه میتوان آموزههای کلامی سنتی را در مقابل پرسشهای جدید مطرح کرد[۱۳].
«کلام جدید در جهان اسلام» (توسط محمد مجتهد شبستری): این مقاله به بررسی تحولات محیطی (فلسفی، فرهنگی-سیاسی، علمی، صنعتی و اقتصادی) که بر کلام جدید تأثیر گذاشتهاند، میپردازد. هدف این مقاله پاسخگویی به پرسشهای نوظهور در جهان اسلام در چارچوب مباحث کلامی است[۱۴].
«مروری بر تاریخ و علل پیدایش مسایل جدید در علم کلام» (توسط مجتبی ارشاد): این مقاله تاریخچه و دلایل پیدایش مسائل جدید در علم کلام را بررسی میکند. همچنین به تحولات علمی، تحولات علوم طبیعی و تجربی، تحولات فلسفی، و تحولات علومانسانی که منجر به ایجاد مسائل جدید کلامی شدهاند، اشاره دارد[۱۵].
«شبکه معرفت دینی (بحثی در ساختار معرفت دینی)» (توسط علیرضا قائمینیا): این مقاله به مباحثی چون مبناگرایی (شامل نصوص دینی و تجربه دینی)، نقد مبناگرایی تجربی و نقد مبناگرایی کلی میپردازد. این مقاله ساختار معرفت دینی را تحلیل میکند و نقش نصوص دینی را بهعنوان شرایط مرزی معرفت دینی موردبررسی قرار میدهد[۱۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.