فلسفه دکارت

فلسفه دکارت، این اثر سه رساله از رنه دکارت(1596-1650م) را با عنوان‌های «قواعد هدایت ذهن»، «اصول فلسفه» و «انفعالات نفس» در بردارد مترجم، منوچهر صانعی دره‌بیدی(متولد 1325ش) نیز یک مقدمۀ تحلیلی دربارۀ دکارت و فلسفۀ او نوشته است.

فلسفه دکارت
پدیدآوران	دکارت، رنه (نويسنده) صانعی دره‎بیدی، منوچهر (مترجم)
عنوان‌های دیگر	شامل یک مقدمه تحلیلی و سه رساله 1- قواعد هدایت ذهن 2-اصول فلسفه 3- انفعالات نفس
ناشر	انتشارات بین المللی الهدی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	2
شابک	‎978-964-439-510-9
موضوع	دکارت، رنه، 1596 - 1650م. - نقد و تفسیر - فلسفه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ف2ص2 1863 B
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

انگیزه نگارش و اهمیت کتاب

انگیزه کلی دکارت نگارش آثاری بود که بنیان‌های فلسفۀ جدید را پایه‌ریزی کند. او درصدد تدوین نظامی از حکمت بود که شامل قواعد هدایت ذهن، اصول فلسفه و انفعالات نفس باشد. پنج ویژگی «فلسفۀ جدید» مُلهَم از اندیشۀ دکارت است. مضامین این فلسفه جدید عبارت‌اند از: 1-نفی الهیات؛ 2-اصالت ماده؛ 3-اصالت علم؛ 4-شکاکیت؛ و 5-اصالت انسان.‏

گزارش محتوا

سه رساله کتاب عبارت‌اند از: 1- قواعد هدایت ذهن؛ 2- اصول فلسفه: «اصول معرفت انسانی»، «اصول اشیاء مادی»، «دربارۀ جهان مرئی» و «دربارۀ کرۀ زمین» و 3- انفعالات نفس: «انفعالات به طور کلی و در ضمن کل طبیعت انسان»، «دربارۀ تعداد و ترتیب انفعالات»، «دربارۀ انفعالات خاص».

صانعی دره‌بیدی در مقدمۀ تحلیلی‌اش دربارۀ دکارت و فلسفۀ او مباحثی را بدین شرح ارائه داده است: انقلاب دکارتی؛ درخت حکمت یا جامعیت تفکر و تصویر فلسفه در ذهن دکارت؛ شک دکارتی؛ منطق و روش تحقیق، شناسایی و ملاک یقین؛ ثنویت دکارتی: دو جوهر نفس و بدن؛ ایدئالیسم دکارتی؛ ماتریالیسم دکارتی؛ خدا در فلسفۀ دکارت؛ اصالت عقل به‌عنوان میراث دکارت؛ اخلاق؛ و تحلیل قضیۀ کوجیتو..‏ او با برشمردن رساله‌های دکارت در این اثر می‌گوید که هریک از آن‌ها جنبه‌ای و جهتی یا بخشی از فلسفۀ دکارت و در مجموع، کل آرای این فیلسوف را به خواننده عرضه می‌کند؛ 1-«اصول فلسفه» از لحاظ محتوا همتای کتاب «تأملات در فلسفۀ اولی» است و مانند آن کتاب، اصول کلی دکارت را دربردارد. جز اینکه چون پس از تأملات تصنیف شده است، می‌توان آن را جامع آرای نهایی و تجدیدِنظرشدۀ فیلسوف دانست؛ 2-«رسالۀ قواعد» از نخستین نوشته‌های فیلسوف است و بیش‌ و کمْ طرحی از روش تفکر فلسفی دکارت به دست می‌دهد و به تشریح اصولی می‌پردازد که به تدوین فلسفۀ دکارت منتهی گشت؛ 3-«رسالۀ انفعالات»، که از نوشته‌های متأخر دکارت است، مسألۀ ارتباط نفس و بدن، چگونگی بروز انفعالات نفسانی، دخالت گردش خون و دستگاه مغز و اعصاب را در شکل‌گیری انفعالات و چگونگی تأثیر آن‌ها را در رفتار انسان شرح می‌دهد و اگر بخواهیم آن را در یک جمله توصیف کنیم، باید بگوییم این رساله آرای دکارت را در فلسفۀ اخلاق دربردارد.

صانعی دره‌بیدی چرایی مقدمۀ تفصیلی‌اش (با دوازده فصل) را این‌گونه توضیح می‌دهد: نظر به اینکه این رساله‌های سه‌گانه، در مجموع، همۀ آرای دکارت را در بردارند، به‌عنوان مراعات جهت وحدت فلسفی آن‌ها نگارنده صلاح در آن دید که مقدمه‌ای کمابیش مفصل بر این مجموعه بنویسد تا ضمن حفظ وحدت تفکر فلسفی دکارت، به آرای برخی از مفسران او هم اشاره‌ای شده باشد و همچنین، ازاین‌جهت اطلاعات خواننده دربارۀ نکته‌ها و دقایق فلسفۀ دکارت کامل‌تر گردد. فهم مضامین رساله‌های سه‌گانه، مشروط به مطالعۀ این مقدمه نیست؛ اما با خواندن آن بهتر می‌توان مضامین نوشته‌های دکارت را دریافت. صانعی در مقدمۀ ترجمه «اصول فلسفه» می‌نویسد: ترجمۀ این کتاب به زبان فارسی از ترجمۀ انگلسیس متن آن، توسط «الیزابت هالدین» و «جی. آر. تی. راس انجام شده است.

منابع مقاله

1. متن کتاب
2. مقدمه مترجم