فقه الخمس؛ بحوث استدلالية في الخمس

‏ فقه الخمس؛ بحوث استدلالية في الخمس
پدیدآوران	صافی، لطف‌‎الله (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	فقه الخمس
ناشر	مکتب سماحة آيةالله العظمي الصافي الگلپايگاني. مرکز نشر و توزيع الآثار العلمية
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1387ش/1429ق
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فقه الخمس، بحوث استدلالية في الخمس، اثر آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، مجموعه مباحثی است پیرامون متعلقات خمس و مصارف آن.

ساختار

کتاب با مقدمه کوتاهی از نویسنده آغاز و مطالب در دو مقام و یک خاتمه، سامان‌دهی شده است.

گزارش محتوا

در ابتدای کتاب، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، نتیجه مباحث و جلسات درس آیت‌الله صافی گلپایگانی بوده که به درخواست طلاب و به‌منظور ترویج علوم اهل‌بیت(ع) و استفاده اساتید، پژوهشگران و طلاب، منتشر شده است.

در مقدمه، ضمن اشاره به آیه 40 سوره انفال:وَ اِعْلَمُوا أَنَّمٰا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيءٍ فَأَنَّ لِلّٰهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي اَلْقُرْبىٰ وَ اَلْيتٰامىٰ وَ اَلْمَسٰاكينِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِيلِ إِنْ كنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّٰهِ وَ مٰا أَنْزَلْنٰا عَلىٰ عَبْدِنٰا يوْمَ اَلْفُرْقٰانِ يوْمَ اِلْتَقَى اَلْجَمْعٰانِ وَ اَللّٰهُ عَلىٰ كلِّ شَيءٍ قَدِيرٌ (و بدانید هر چیزی را که [از راه جهاد یا کسب یا هر طریق مشروعی] به‌عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید [کم باشد یا زیاد]، یک‌پنجم آن برای خدا و رسول خدا و خویشان پیامبر و یتیمان و مسکینان و درراه‌ماندگان است، اگر به خدا و آنچه بر بنده‌اش، روز جداکننده حق از باطل، روز رویارویی دو گروه [مؤمن و کافر در جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده‌اید [پس آن را به‌عنوان حقی واجب به خدا و رسول و دیگر نام‌بردگان بپردازید] و خدا بر هر کاری تواناست)، به ذکر وجوب فی‌الجمله خمس که به‌وسیله کتاب، سنت و اجماع، به اثبات رسیده، پرداخته شده است.

در مقام اول، در ضمن هفت فصل، به ذکر اموری که خمس در آن واجب می‌باشد، پرداخته شده است. این امور به‌ترتیب عبارتند از: غنائم؛ معادن؛ کنز؛ آنچه به‌وسیله غوص در دریا به دست می‌آید؛ مال حلال مخلوط به حرام؛ زمینی که کافر ذمی از مسلمان خریداری می‌کند؛ سود معاملات و مکاسب درصورتی‌که از مئونه سال زیاد بیاید.

در فصل هفتم این مقام، به‌منظور اثبات تعلق خمس به سود معاملات و مکاسب، ابتدا، به اثبات خمس در سود معاملات و امثال آن پرداخته شده و سپس تعلق خمس به مال موصی‌به، مال‌الاجاره، اجرت حج، میراث غیر مخمس، خمس و زکات و صدقه، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

مقام دوم، به بحث از چگونگی قسمت خمس و مستحقین آن، اختصاص یافته است. در این قسمت، ابتدا به‌منظور توضیح مراد از ملکیت برای خدا، رسول(ص) و امام(ع)، به تبیین ملکیت حقیقی و ملکیت اعتباری بنائی پرداخته شده و سپس مباحثی همچون: مراد از ذوی‌القربی، تصدیق مدعی نسب، پرداخت خمس به کسی که نفقه وی بر شخص خمس‌دهنده واجب است، پرداخت خمس به فقیر بیش از مئونه سال، حکم سهم امام(ع) در زمان غیبت، انتقال خمس به شهری دیگر و اعتبار فقر در ابن سبیل و یتیم و اعتبار ایمان در مستحق مطرح گردیده است.

خاتمه کتاب، به بحث از حکم انفال و معرفی آن اختصاص یافته است که عبارتند از: زمین‌هایی که بدون جنگ نصیب مسلمانان شده باشد، اراضی موات، ساحل دریاها، اموال ملوک، قله کوه‌ها و غنایمی که بدون اذن امام(ع) به دست آمده باشد، ارث کسی که وارثی ندارد و معادن.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

كتاب الخمس (عراقی)

مدارك العروة الوثقی، فقه الشيعة: كتاب الخمس

الرسائل الخمس من فقه الإمامية