فضائل الصحابة و مناقبهم و قول بعضهم في بعض صلوات‌الله‌علیهم
| فضائل الصحابة و مناقبهم و قول بعضهم في بعض صلوات‌الله‌علیهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دارقطنی، علی بن عمر (نويسنده) رباح، محمد بن خلیفه (محقق) |
| ناشر | مكتبة الغرباء الأثرية |
| مکان نشر | عربستان، مدینه منوره |
| سال نشر | 1998م , 1419ق |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د2ف6 28/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
فضائل الصحابة و مناقبهم و قول بعضهم في بعض صلوات‌الله‌عليهم، اثر ابوالحسن علی بن عمر دارقطنی (متوفی 385ق)، کتابی است در بیان فضایل صحابه پیامبر(ص) که با تحقیق محمد بن خلیفه رباح به چاپ رسیده است.
اسامی دیگر کتاب
از این کتاب در سایر آثار، با نام مختصر «فضائل الصحابه» یاد شده است. همچنین، ابن تیميه در کتاب «منهاج السنة» از آن با عنوان «ثناء الصحابة علی القرابة و ثنا القرابة علی الصحابة» نام برده است[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و مطالب دربردارنده مجموعاً هشتادوچهار روایت می‌باشد.
ظاهراً کتاب دارای اجزای فراوانی بوده که متأسفانه، امروزه فقط جزء یازدهم آن، در دسترس می‌باشد که اختصاص به ذکر روایات مربوط به فضایل ابوبکر و عمر دارد[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه، پس از ذکر آیاتی که در شأن صحابه پیامبر(ص) نازل شده[۳]، ضمن اشاره به نام و موضوع کتاب[۴] و ذکر اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی آن[۵]، به بررسی موضوع تشیع دارقطنی پرداخته شده و پس از دفع این شبهه[۶]، به موضوعات زیر، پرداخته شده است: تعریف کتاب[۷] و اسامی آن[۸]، توثیق نسبت کتاب به دارقطنی[۹] و توصیف نسخ خطی کتاب[۱۰].
ویژگی اثر حاضر، آن است که مؤلف علاوه بر ذکر روایاتی که بر فضائل صحابه اشاره دارند، به ذکر اقوال خود صحابه پیرامون یکدیگر نیز پرداخته است[۱۱].
پیش از آغاز جزء یازدهم، به سلسله راویان آن، اشاره شده است که عبارتند از ابوالحسن علی بن عمر بن احمد بن مهدی دارقطنی، ابوالغنائم عبدالصمد بن علی ابن محمد بن فضل بن مأمون، قاضی ابوالفضل محمد بن عمر بن یوسف ارموی، ابوبکر مسمار بن عمر بن محمد بن عویس نیار و یوسف بن احمد بن محمد ابن احمد دمشقی[۱۲].
کتاب دربردارنده مجموعاً هشتادوچهار روایت در وصف صحابه می‌باشد که به‌منظور آشنایی با آن، به‌عنوان نمونه، به چند روایت، اشاره می‌شود. از جمله این روایات، حدیثی است منسوب به زید بن علی بن حسین(ع) که گفته است: «أما أنا؛ فلو کنت مکان أبی بکر لحکمت بمثل ما حکم به أبوبکر في فدک» (اگر من نیز به جای ابوبکر بودم، حکمی مانند حکم او درباره فدک می‌کردم)[۱۳].
در روایت دیگری منسوب به حسن بن محمد بن حنفیه، چنین آمده است که: «یا أهل الکوفه اتقوا الله ولا تقولوا في أبی بکر و عمر ما لیسا له بأهل، أن أبابکر الصدیق کان مع رسول‌الله(ص) في الغار ثاني اثنین و إن عمر أعز الله به الدین» (ای مردم کوفه، از خدا بپرهیزید و درباره ابوبکر و عمر، چیزی که مناسبشان نیست، نگویید، زیرا ابوبکر صدیق، همراه پیامبر(ص) در غار بوده و خدا به‌وسیله عمر، دینش را عزت بخشید)[۱۴].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب، شامل فهرست آثار، منابع مورد استفاده محقق و موضوعات کتاب، در انتهای آن جای گرفته و در پاورقی‌ها، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به بررسی صحت و ضعف روایات و ترجمه روات پرداخته شده است[۱۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.