فرهنگ و زبان گفتگو: به روایت تمثیل‌های مثنوی مولوی بلخی
| فرهنگ و زبان گفتگو: به روایت تمثیل‌های مثنوی مولوی بلخی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | روح‌الامینی، محمود (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه انتشارات آگاه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1381 |
| چاپ | اول |
| موضوع | ضرب‌المثل‌های فارسی,شعر فارسی, -- تاریخ و نقد, -- قرن ۷ق.,مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد،۶۷۲ - ۶۰۴ ق. مثنوی -- نقد و تفسیر |
| کد کنگره | PIR۵۳۰۱/ر۹ف۴ |
فرهنگ و زبان گفتگو: به روایت تمثیل‌های مثنوی مولوی بلخی تألیف محمود روح‌الامینی، این کتاب، ویژگی‌های زبان، فرهنگ و آداب گفت و گو کنندگان و شخصیتهای حکایت‌ها و تمثیل‌های مثنوی که در لابه‌لای گفت و شنودها و پرسش و پاسخ‌های آنان محسوس است، مورد توجه قرار داده است. در این تحقیق، پنجاه حکایت تمثیلی را بررسی و نتیجه کارش را در قالب چهارده گفت وگو، فصل بندی و ارائه نموده است. در این نوشتار فرهنگ به معنی امروزی آن خصوصاً آن مواردی که بیش از همه، نشان دهندۀ آداب و منزلت‌های اجتماعی، طبقاتی، سنی، جنسی و دینی گوینده است و درگفت و گوها زود جلوه‌گر می‌شود، مورد نظر است و به ندرت فرهنگ به معانی و مفاهیمی که در خود مثنوی آمده مورد بحث قرار گرفته است.
نویسنده می‌گوید در گفت وگوهای تمثیلی مثنوی، اظهار نظرها و قضاوت‌ها به صورتی است که به آسانی معیارهای قومی و منزلتی گویندگان را در ارزیابی‌های سنتی، اعتقادی و تاریخی گروه‌های اجتماعی می‌توان یافت. به عبارت دیگر گفت وگو کنندگان داستان‌های مثنوی علاوه بر بیان مطلب، نمایانگر فرهنگ قشرها و گروه‌های گوناگون اجتماعی نیز هستند، مثلاً در داستان موسی و شبان، واژگان و عباراتی که هر یک به کار می‌برند معرّف فرهنگ منزلتی و طبقاتی آن‌هاست، یا زمانی که مردی مست با محتسب حرف می‌زند یاوقتی که عالم علم نحو باکشتیبان سخن می‌گوید، تفاوت‌ها و موقیت‌های اجتماعی و فرهنگی هریک به روشنی از جمله‌ها و شیوه بیان آنان مشخص است. این ویژگی‌های فرهنگی و خرده فرهنگی گفت و گوها در این نوشتار برجسته شده است.
محتوای برخی فصل‌های چهارده‌گانۀ کتاب که با عدد متمایز شده عبارت است از:
در گفت وگوی یک، حکایت‌های چهار نفر که زبان هم را نمی‌فهمیدند، چهارتن که در تاریکی فیل را نمی‌شناختند، سخن با کودک، زرگر و مرد سالخورده، و ناشنوا و بیمار مورد بررسی قرارگرفته است. در گفت وگوی دو، ماجرای موسی و شبان، مست و محتسب، سلطان و دزدان، پهلوان قزوینی و دلاک تحلیل و بررسی شده است. در گفت و گوی سه، تمثیل‌های نحوی و کشتیبان، معلم نحو و شاگرد، نحوی و کسی که کاف را مجزوم گفت(از مقالات شمس) و در گفت وگوی چهار، حکایت‌های کسانی که با یک تکیه کلام کلی پاسخ می‌دهند بررسی شده است.
مطالب کتاب موجز و فشرده است. هر بحث با ذکر مقدمه‌ای در تبیین موضوع آغاز می‌شود و آنگاه به عنوان شواهد، ابیات مربوط به حکایات و تمثیلاتِ مورد بحث، همراه با شرح و تفسیر مختصر بیان می‌گردد. کتاب فاقد فهرست منابع و کتابنامه است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص238-239
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.