فرامین و مکتوبات دیوانی – حکومتی ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمدخان قوام‌الدوله و سایر رجال تاریخی
| «فرامین و مکتوبات دیوانی – حکومتی ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمدخان قوام‌الدوله و سایر رجال تاریخی» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | روستایی، محسن (نویسنده) |
| ناشر | نشر ندای تاریخ |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| موضوع | ناصرالدین قاجار- ، شاه ایران- ، ۱۲۴۷-۱۳۱۳ق. -- نامه‌ها,قوام‌الدوله- ، محمدبن‌محمدتقی- ، ۱۲۲۲ - ۱۲۹۰ق. -- نامه‌ها,جنگ مرو، ۱۲۷۶ - ۱۲۷۷ق. -- تاریخ -- اسناد و مدارک,Sources -- History -- Marv war, 1860 - 1861,ایران -- تاریخ -- قاجاریان، ۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ق. -- جنگ‌ها,Wars -- Qajars, 1779 - 1925 -- History -- Iran,هرات (افغانستان) -- تاریخ -- اسناد و مدارک,Sources -- History -- (Herat (Afghanistan |
| کد کنگره | DSR۱۳۸۱/۵/ر۹ف۴ ۱۳۹۸ |
«فرامین و مکتوبات دیوانی – حکومتی ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمدخان قوام‌الدوله و سایر رجال تاریخی» در رویارویی با واقعه‌ی هرات، جنگ مرو، حوادث سیستان و... (1281- 1268ق) بازخوانی و تصحیح محسن روستایی؛ کتابی که پیش روی ماست مرقعات و مجموعه‌ی فرامین، گزارشات، عریضه جات و مکتوباتی است که در درجه‌ی اول فی مابین ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمدخان قوام‌الدوله آشتیانی مکاتبه و سندنویسی شده است. در لا به لای این اسناد و مراسلات، فصولات، کتابچه و سندنامه‌های دیگری نیز به چشم می‌خورد که پای حشمت‌الدوله حمزه میرزا و سید ابوالحسن شاه قندهاری و غیره را به میان می آورد که با دقت نظر و مطالعه‌ی اسناد مطروحه از محتوای تاریخی آن‌ها مطلع و باخبر خواهیم شد.
گزارش کتاب
کتابی که پیش روی ماست مرقعات و مجموعه‌ی فرامین، گزارشات، عریضه جات و مکتوباتی است که در درجه‌ی اول فی مابین ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمدخان قوام‌الدوله آشتیانی مکاتبه و سندنویسی شده است. در لا به لای این اسناد و مراسلات، فصولات، کتابچه و سندنامه‌های دیگری نیز به چشم می‌خورد که پای حشمت‌الدوله حمزه میرزا و سید ابوالحسن شاه قندهاری و غیره را به میان می آورد که با دقت نظر و مطالعه‌ی اسناد مطروحه از محتوای تاریخی آن‌ها مطلع و باخبر خواهیم شد.
مطلب اصلی این اسناد به طور متعارف و غیر مستقیم انعکاسی است از قضیه‌ی جدایی هرات، جنگ مرو و حوادث منطقه‌ی خراسان و سیستان که در فرامین شاه قاجار و ترسلات قوام‌الدوله و سایرین به چشم می‌خورد. تمامی فرامین ناصرالدین شاه از نوع دوم فرمان‌های عهد قاجار است که رکن کلام آن‌ها خطاب، دستور توصیه و سفارشات مخصوص شاهانه نسبت به وقایعی است که در آن روزگار به وقوع پیوسته است. محاصره سیاسی ایران توسط دول روس و انگلیس و نیز معاهده 1273 ق پاریس و غفلت و بی کفایتی حکومت قاجار، باعث حوادثی شد که اسناد این کتاب به خوبی آنان را آشکار وهویدا می سازد. لازم به یادآوری است که این اسناد در بخش نسخ خطی مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود که به شکل مجلد و مرقع حدود 67 سند تاریخ را در خود جای داد و شرایط مناسبی را برای انجام یک پژوهش سندی و تاریخی مهیا ساخته است. نظم اولیه‌ی این اسناد به گونه‌ای بود که مصحح مجبور شده فرامین و سایر سند نوشته‌ها را جداگانه و با توجه به عناوین شان، آرایش و دسته بندی جدید نماید؛ تا شاید از این طریق بتواند بهره‌ی بهتری از محتواشناسی اسناد که پیوند تنگاتنگی با یکدیگر دارند، به دست آورد. به عبارت دیگر در این پژوهش سعی شده است تا علاوه بر بیان دو پیش درآمد تألیفی درباره‌ی تاریخ هرات و نیز رجال شناسی قوام‌الدوله – پیشکار و وزیر ایالت خراسان- موضوع اصلی کتاب را به بازنویسی و تصحیح اسنادی اختصاص دهد که در استنادیابی جریان تاریخی هرات، جنگ مرو و برخی دیگر از حوادث تاریخی ممالک محروسه ایران نقش اساسی داشته‌اند، پس از این بخش، تصاویر تک تک اسناد، در پایان کتاب نیز آورده شده است تا سند پژوهان با رجوع به این منابع مستند برداشت‌های تاریخی و سندشناسی خود را از این میراث مکتوب، دریافت و ابراز نمایند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران