غازان‌نامه منظوم
| غازان نامه منظوم (از قرن هشتم هجری) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوری اژدری، نورالدین بن محمد (نويسنده) مدبری، محمود (سایر) |
| ناشر | بنياد موقوفات دکتر محمود افشار |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1381ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR5643/غ21381 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
غازان‌نامه منظوم، اثر نورالدین بن شمس‌الدین محمد اژدری (متولد تقریبا 708ق)، اثری منظوم است که درباره تاریخ حکمرانی هفتمین ایلخان مغول، غازان‌خان، سروده شده و به کوشش محمود مدبری، منتشر شده است.
این منظومه، 8709 بیت دارد که به وزن شاهنامه فردوسی و به تقلید از آن، در ذکر تاریخ ایلخان بزرگ - غازان‌خان محمود - سروده شده است. نویسنده مقدمه منثور کتاب، در پایان مطلب خود می‌نویسد که نوری در برابر شصت هزار بیت شاهنامه، ده هزار بیت غازان‌نامه را به اتمام رسانید که به نظر می‌آید عدد تقریبی است و با شمارش صحیح ابیات، منطبق نیست[۱].
نوری پیش از شروع به زندگی غازان، مقدمه‌ای در 314 بیت به روش فردوسی درباره خدا، مراتب خرد و سخن، مراتب نفس، آفرینش عالم، ستایش پیغمبر و سپس، مدح شیخ اویس و نصحیت به فرزند خود، آورده است[۲].
اصل کتاب، با مختصری درباره چنگیزخان تا روی کار آمدن ارغون، پدر غازان شروع می‌شود و از اینجا با تفصیل بیشتر و تا پایان زندگانی ایلخان غازان، ادامه دارد[۳].
در سرایش این ابیات، شاعر بسیار تحت تأثیر فردوسی است؛ از آوردن لغات شاهنامه‌ای، تصاویر شاعران، صحنه‌های جنگ، طلوع و غروب خورشید و نظام فکری، تا تضمین مصرع یا بیتی از شاهنامه که در جای‌جای کتاب، می‌توان مشاهده کرد[۴].
او این اثر را به شیوه شاهنامه و اسکندرنامه نظامی، از حالت تاریخ محض به‌صورت داستان و قصه درآورده است و با افزودن ساختارهای داستانی نظیر: خواب دیدن غازان و عاشق شدن بر دختر مهراب، وصف زمستان، آوردن تمثیلات بسیار زیاد از شاهنامه و کلیله و دمنه، شکار رفتن غازان و رسیدن به زاهدی در کوه و پرسش و پاسخ میان آن دو، مجددا شکار غازان و دیدار رهبان در دیر و سؤال و جواب و تأویل عرفانی آن داستان، جنگیدن پهلوانان ایران با پهلوانان مصر شبیه به جنگ پهلوانان در شاهنامه، شکار رفتن غازان در لکزستان و جنگ با اژدها و روبه‌رو شدن با پیر غار و سؤال و جواب، نقل حکایاتی چند نظیر پشه و سلیمان و درویش و انوشیروان، آوردن ابیات حکیمانه در لابه‌لای داستان‌ها و پند و اندرز گاه با گرایش عرفانی و نظایر اینها، به‌ویژه در اواخر کتاب که به شخصیت خاص غازان‌خان پرداخته است، با ذکر مطالب متنوع اخلاقی و داستانی، او را فردی دین‌دار، زاهد، عارف و حکیم نشان داده و...[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.