عقيدة الشيعة و هو كتاب عن تاريخ الإسلام في إيران و العراق

عقيدة الشيعة و هو كتاب عن تاريخ الإسلام في إيران و العراق، تألیف «دوایت م. رونلدسن»، کتابی است درباره اعتقادات شیعه امامیه که به قلم «ع.م»، از انگلیسی به عربی ترجمه شده است.

عقيدة الشيعة و هو کتاب عن تاريخ الاسلام في ايران و العراق
پدیدآوران	رونلدسن، دوايت. ام (نویسنده) م. ع (مترجم)
ناشر	مؤسسة المفيد
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1990م , 1410ق
چاپ	2
موضوع	شيعه - ايران - تاريخ شيعه - عراق - تاريخ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏212‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏7‎‏ ‎‏الف‎‏6082‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب، مشتمل بر مقدمه مترجم و متن اثر در سی‌وسه باب است. پنج باب اول کتاب پیرامون موضوع خلافت و امام على(ع) است. از باب ششم تا باب بیست‌ویکم به ترتیب به ائمه اطهار(ع) و مشاهد آنها اختصاص یافته است. در دیگر ابواب کتاب نیز دیدگاه شیعه در موضوعاتی چون وکلای اربعه، زیارت قبور فرزندان ائمه(ع)، ظهور، مجتهدان شیعه، عصمت انبیا و شفاعت بررسی شده است.

گزارش محتوا

مترجم در مقدمه‌اش بر کتاب چنین می‌نویسد: هنگامی ‌که در حال نگارش کتابی درباره شیعه دوازده‌امامی بودم، به کتابی از رونلدسن دست یافتم. شیوه و طریقه نگارش کتاب مرا شگفت‌زده کرد. معتقدم که آن اولین کتاب غربی است که موضوع شیعه دوازده‌امامی را جامع و کامل بحث کرده است. تصمیم گرفتم که فهم آن را برای کسانی که جز زبان عربی را نمی‌دانند و می‌خواهند از مذاهب و معتقدات دینی اطلاع یابند، آسان کنم. پس به ترجمه و نشر آن اقدام کردم

نویسنده در مقدمه چنین می‌نویسد: شیعیان امامیه، معتقد به دوازده‌امام هستند. این دوازده تن برخلاف حواریون مسیح هم‌عصر نبوده‌اند، اما محمد(ص) به نام اولین امام و سپس همه امامان تصریح کرده استهمچنین در سطرهای بعد اعتقاد شیعه به غیبت را چنین توصیف می‌کند: شیعه معتقد است که امام دوازدهم زنده است و با معجزه الهی قبل از هزار سال پیش مخفی شده و منتظر رجوع او و یاری دولت الهی اسلامی کامل به دست او در تمام جهان است و این عقیده بیشترین تأثیر را در تاریخ ایران داشته است

در اولین باب کتاب موضوع جانشینی پیامبر اکرم(ص) با ذکر واقعه غدیر خم آغاز و این موضوع به نقل از ابن واضح یعقوبی (متوفی 891م) حکایت شده است. این شخص از قدیمی‌ترین مورخین عرب است که به نقل اخبار مؤید علویین و ذکر مختصر آنچه نبی(ص) در غدیر خم گفته، معروف است. وی چنین می‌نویسد که پیامبر(ص) شبانه از مکه خارج شد و در بازگشت به مدینه در 18 ذی‌الحجه به مکانی در نزدیکی جحفه رسید که به آن غدیر خم می‌گفتند. در این مکان خطبه خواند و دست علی بن ابی‌طالب(ع) را بالا برد و فرمود: آیا من نسبت به مؤمنین از خودشان سزاوارتر نیستم؟ گفتند بله یا رسول‌الله. فرمود پس «هرکس من مولای او هستم علی مولای اوست»

ابن خلکان نیز می‌گوید: روز 18 ذی‌الحجه همان روز عید غدیر خم است. خم مکانی بین مکه و مدینه است که در آن آبگیر یا رودخانه‌ای وجود دارد. می‌گویند زمانی که از مکه، بعد از حجةالوداع، بازمی‌گشت در خم توقف نمود و فرمود: علی نسبت به من به‌منزله هارون نسبت به موسی است؛ خداوندا هرکس که او را دوست دارد، دوست بدار و هرکس که او را دشمن می‌دارد دشمن بدار. شیعه برای این حدیث اهمیت ویژه‌ای قائل است

قدیمی‌ترین روایات، ما را به این نکته هدایت می‌کند که ادعای علی(ع) در امر خلافت، از دیدگاه اصحاب و پیروانش، جاه‌طلبی سیاسی نبوده، بلکه حقی الهی برای او بوده استنویسنده پس از آن به افسانه عبدالله بن سبا پرداخته، به نقل از طبری می‌نویسد: یک یهودى به نام عبدالله بن سبا در صنعا، در زمان عثمان اظهار مسلمانى کرد و شروع به رفت‌وآمد در شهرها و مراکز مسلمانان همچون شام، کوفه، بصره و مصر کرد. از جمله احتجاجات ابن سبا این است که نصاری قائل به رجوع عیسی بن مریم و نزول از آسمان هستند. پس اگر بگوییم محمد(ص) از عیسی بالاتر است لازم است که محمد(ص) پیش از آن بازگردد..

نویسنده اطلاعات تاریخی - جغرافیایی خوبی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد؛ به‌عنوان نمونه به نکته‌ای از سفرنامه ابن جبیر اشاره می‌کند که در نیمه دوم قرن دوازده از نجف یاد می‌کند. او در توصیف کوفه چنین می‌نویسد که در یک فرسخی آن، مشهد مشهور منسوب به علی بن ابی‌طالب(ع) قرار دارد. یا اینکه در قرن سیزدهم میلادی هولاکوخان وارد بغداد شد و سرزمین‌های وسیعی از اطراف آن را تخریب نمود و..

روندلسن آداب و رسوم شیعیان را نیز مورد مطالعه قرار داده است. وی درباره آداب زیارت می‌نویسد: «بر زائر لازم است آن‌چنان‌که امام جعفر صادق(ع) گفته غسل کند و لباس طاهر بپوشد و عطر بزند. دعای زیارتی که کلینی ذکر کرده اختلاف زیادی با آنچه ابن بابویه نوشته ندارد». سپس مختصری از زیارت آن حضرت را ذکر کرده و با اشاره به اینکه ذکر کامل این دعا خسته‌کننده است اضافه می‌کند که مجلسی در کتابش تحفة الزائر، هشت دعای طولانی در زیارت نجف ذکر کرده و هر دعا را به یکی از ائمه(ع) نسبت داده است

نویسنده، أخبار الطوال ابوحنیفه دینوری را مطمئن‌ترین منبع شیعی می‌داند که از اتفاقات پس از شهادت امام على(ع) و شرایطی که امام حسن(ع) برای واگذاری خلافت و صلح با معاویه تعیین کرد، خبر می‌دهدوی چند صفحه بعد گزارشات یعقوبی را نیز که معاصر دینوری بوده مطابق دیدگاه شیعه می‌داندهمچنین مهم‌ترین کتاب‌هایی را که در زمان نویسنده از زندگی ائمه به‌تفصیل بحث می‌کند «جنات الخلود» و «روضة الشهداء» می‌داند که در مجالس عزای حسینی خوانده می‌شود و در رابطه با صلح امام حسن(ع) معلوماتی افزون‌تر از آثار مذکور دارند

وضعیت کتاب

منابع عربی به‌تفکیک موضوعات، منابع فارسی، منابع انگلیسی، فهارس اعلام، قبائل، اماکن، کتب، ایام و فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.

در پاورقی‌های کتاب، آدرس مطالب و گاه توضیحات مفصلی ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.