عارض خورشید: مقدمه‌ای بر اندیشه سیاسی امام خمینی
| عارض خورشید: مقدمه‌ای براندیشه سیاسی امام خمینی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دلشاد تهرانی، مصطفی (نویسنده) |
| ناشر | دریا |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1380 |
| موضوع | خط امام خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1368-1279--نظریه درباره سیاست و حکومت |
| کد کنگره | ۱۵۷۷DSR/د۸ع۲ ۱ |
عارض خورشید: مقدمه‌ای بر اندیشه سیاسی امام خمینی اثر مصطفی دلشاد تهرانی (متولد 1334ش)،
اندیشه سیاسی امام خمینی به‌عنوان زیباترین اندیشه سیاسی معاصر و منشأ تحوالت اساسی در جهان حاضر، در خور توجه و تأمل بسیار است. امام خمینی همه چیز را برای انسان و تربیت انسان می‌خواست و اندیشه سیاسی امام خمینی بر اساس نظامی بسامان و هدفدار در همین جهت است. یعنی، ریشه‌ها، مبانی، اصول و راهبرد اندیشه سیاسی امام ساختاری است برای سیر انسان و جامعه انسانی به سوی کمال مطلق. ایشان با مالک ها و معیارهای مرسوم و مصطلح سیاسی حرکت نمی کرد. امام تلقی‌ای دیگر از زندگی و سیاست و مبارزه داشت. مردم در اندیشه سیاسی امام نقشی محوری دارند، ابزار نیستند، همه کاره‌اند.
ساختار
مباحث این مجموعه در پنج بخش تنظیم شده است:
در بخش اول به جایگاه اندیشه سیاسی امام خمینی پرداخته شده و اینکه چنین اندیشه‌ای از چه مرتبه‌ای برخوردار است.
در بخش دوم اشاراتی به تمهیدات و مقومات اندیشه سیاسی امام خمینی شده است تا زمینه‌ها و عوامل مؤثر در اندیشه سیاسی ایشان مورد توجه قرار گیرد.
در بخش سوم بحثی اجمالی درباره خاستگاه اندیشه سیاسی آمده است تا اساس خاستگاه اندیشه سیاسی امام مورد توجه قرار گیرد و مشخص شود که منشأ ساختار این اندیشه کجاست.
در بخش چهارم به ریشه‌های اندیشه سیاسی امام پرداخته شده است. و در بخش پنجم نیز مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی مورد توجه قرار می‌گیرد.
گزارش محتوا
جایگاه اندیشه سیاسی امام خمینی:
پرداختن به اندیشه سیاسی امام خمینی، در واقع پرداختن به رسالت وی برای نجات آدمیان و اصلاح زندگی این جهانی و زندگی آن جهانی آنان است، چنان که خود درباره شأن سیاست فرموده است:
«... سیاست این است که جامعه را هدایت کند و راه ببرد، تمام مصالح جامعه را در نظر بگیرد و تمام ابعاد انسان و جامعه را در نظر بگیرد و این‌ها را هدایت کند به طرف آن چیزی که صلاحشان هست، صلاح ملّت هست، صلاح افراد هست و این مختصّ به انبیاست»....
امام خمینی تلاش می‌کرد تا انسان تربیت کند که اگر آدمی رو به حقیقت خود کند و انسان شود، منشأ همه خیرات است و اگر انسان نشود، منشأ همه ظلمات است. در نگاه امام انسان فشرده‌ای است از عالم که بر روی این زمین قرار گرفته است تا به مرتبه حقیقی خودش بازگردد و این بازگشت جز با مبارزه حقیقی امکان ندارد. در اندیشه ایشان راهی روشن براساس نگرشی حقیقی به هستی و براساس ارزش‌هایی معین وجود دارد که آدمیان را به مقصد حقیقی شان سوق می‌دهد و در این راه همه چیز سیاسی است.
تمهیدات و مقوّمات اندیشه سیاسی امام خمینی:
1. عدالت خواهی 2. روشن بینی سیاسی و زمانه‌شناسی 3. آشنایی با مناسبات بین‌المللی و نظام سلطه گری 4. سلوک و بندگی و هدایت گری 5. آزاداندیشی، مرزبانی، تحجّرستیزی
خاستگاه اندیشه سیاسی امام خمینی:
خاستگاه اندیشه سیاسی امام خمینی اسلام است که امام از آن به اسلام ناب تعبیر کردند، و به تعبیر خود ایشان چنین اسلامی است:
«اسلامی که پرچمداران آن پابرهنگان و مظلومین و فقرای جهانند، و دشمنان آن ملحدان و کافران و سرمایه داران و پول پرستانند. اسلامی که طرفداران واقعی آن همیشه از مال و قدرت بی بهره بوده‌اند و دشمنان حقیقی آن زراندوزان حیله گر و قدرت مداران بازیگر و مقدّس-نمایان بی هنرند».
خاستگاه اندیشه سیاسی امام دریافت‌هایی ناب از اسلام نبوی و ولایی است، چنانکه رهنمودها و سلوک آنان بر زبان و در رفتار امام جلوه یافته است. ایشان موانع فهم درست را دنیادوستی و خودبینی و خودخواهی، غرق شدن در اصطلاحات و مفاهیم، آرای فاسد و مسالک و مذاهب باطل، و جمود و خشک مغزی و تحجّر، و معاصی و کدورات حاصل از طغیان و سرکشی نسبت به ساحت قدس الهی معرّفی کرده و خود در رفع این موانع چنان کوشیده که آن توفیق شگفت را یافته است.
ریشه‌های اندیشه سیاسی امام خمینی:
ریشه‌های اندیشه سیاسی امام سرچشمه جوشانی است که اندیشه‌های امام از آنجا جوشیده است و عبارتند از نحوه خداشناسی، هستی شناسی و انسان‌شناسی امام که همه چیز اندیشه امام در آن ریشه دارد. ریشه‌های اندیشه سیاسی امام در دل دریای معرفت الله است و بر این مبنا نگاه امام به همه امور نگاهی عارفانه و دریافتی حکیمانه است. امام خمینی در نگاه توحیدی خود عرفان و حکمت را جمع کرده و در نظر و عمل به معرفت و حکمتی دست یافته است که همه چیز او ریشه در آن معرفت و حکمت دارد. بنابراین تمام اندیشه سیاسی امام خمینی به نگاه عارفانه و دریافت حکیمانه امام از وجود و مظاهر اسماء و صفات حق و کیفیت رجوع به خدا و مقامات و احوال سیر و سلوک الی الله بازگشت می‌کند؛ و دریافت امام از سیاست و حکومت و دولت و مدیریت و همه امور سیاسی بدین ریشه‌ها بازگشت می‌کند که در این میان اصل، انسان است، زیرا بنابر حکمت انسی امام، انسان گل سرسبد عالم وجود است و همه چیز برای اوست.
مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی:
1.سیاست: امام برای سیاست جایگاه و شأنی والا و انسانی و الهی قائل است: «سیاست به معنای این که جامعه را راه ببرد و هدایت کند و به آن جایی که صلاح جامعه و صلاح افراد هست»...
2.مبارزه: در اندیشه امام اساسا زندگی عرصه مبارزه در جهت کمال مطلق است، و قیام برای خداستً که آدمی را از منزل تاریک طبیعت می رهاند و زمینه اتصاف به صفات و کمالات الهی را در آدمی فراهم می‌نماید و اصلاحات اجتماعی را میسر می‌سازد.
3.حکومت: از منظر امام همه قوانین و احکام شرع برای تربیت انسان کامل و فاضل و انسانی است که قانون متحرّک و مجسّم باشد و حکومت جلوه جامع قوانین و احکام شریعت است برای تربیت انسان.
4.فرهنگ: در اندیشه سیاسی امام، مبنای همه روابط و مناسبات فرهنگ است و تمام امور سیاسی از فرهنگ نشأت می‌گیرد و هر تحول سیاسی نیازمند تحولی فرهنگی است.
5.آزادی: آزادی در اندیشه سیاسی امام گوهری است والا که از توحید برمی خیزد و بدون آن انسان از مرتبه والای خود به مرتبه حیوانی تنزّل می‌نماید. در اندیشه سیاسی ایشان، آزادی حقی است الهی و ذاتی برای انسان؛ حقی برای انتخاب خود و سرنوشت خود، چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی؛ و حقی در انتخاب اندیشه، اعتقادات، راه و رسم و نوع زندگی.
6.قانون: در منظر امام معیار همه چیز قانون است و حرف آخر را در همه امور قانون می زند و جز با تحقق قانون سعادت فرد و جامعه تأمین نمی‌شود؛ و اسلام دین قانون است و حکومت در اسلام، حکومت قانون. [۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: بی‌نام، ص7-8
منابع مقاله
بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)