طريق الوصول إلی التوحيد و النبوة و المعاد و العدل و الإمامة
| طريق الوصول إلی التوحيد و النبوة و المعاد و العدل و الإمامة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر (نویسنده) مدنی تبریزی، یوسف (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | زندگی‌نامه معظم له |
| ناشر | مکتب آيةالله السيد يوسف المدني التبريزي |
| مکان نشر | ايران - قم |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
طريق الوصول إلی التوحيد و النبوة و المعاد و العدل و الإمامة، اثر شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، در موضوع کلام اسلامی است که به زبان عربی تألیف شده است. تصحیح کتاب را سید یوسف مدنی تبریزی به انجام رسانیده است. در انتهای اثر، کتابی با عنوان «گوهری از تبار صالحان» تألیف سید علی هاشمی، که نگاهی کوتاه است بر زندگانی فقیه عال‌ی‌قدر آیت‌الله سید یوسف مدنی تبریزی به زبان فارسی، ارائه شده است.
ساختار
کتاب اول مشتمل بر یک مقدمه و پنج مبحث است که بیش از دو ثلث کتاب را مبحث پنجم با موضوع امامت پوشش داده است.
کتاب دوم نیز مشتمل بر سه بخش است که در بخش اول، شرح حال، تألیفات و...، در بخش دوم، توصیه‌های اخلاقی و در بخش سوم، تصاویر ارائه شده است.
گزارش محتوا
کتاب با درخواستی که از سید یوسف مدنی تبریزی شده با این مضمون که استدعا داریم به مسائل پنجگانه توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت پاسخ مستدل بدهید، آغاز گردیده است[۱]. سید یوسف مدنی پس از خطبه کتاب، به تبیین اهمیت علم فقه پرداخته و چنین می‌نویسد: شرف و علو و مقام و عظمت قدر و جایگاه بلند علم فقه مخفی نیست. سپس با لفظ «أقول» خواننده را به این نکته توجه می‌دهد که مسائل اعتقادی مذکور مختص به علم کلام است که از مبدأ و معاد بحث می‌کند و ما در ضمن المسائل المستحدثة و الفوائد المدنية و دیگر تألیفات به آنها پرداخته‌ایم. پس خواننده باید به آنها رجوع کند[۲].
سپس ادامه می‌دهد که علمای علم کلام به‌تفصیل و مستدل هریک به سلیقه خود از این علم بحث می‌کنند. از دیدگاه من بهترین گفته‌ها از حیث بحث و استدلال پیرامون مسائل پنجگانه، قول شیخ جعفر کاشف‌الغطاء در کتاب «كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الغراء» است. پس ناچاریم عین عبارتش را نقل کنیم تا اینکه علمای مبتدی، واسطه و واصل، به‌ویژه کسانی که در عصر حاضر به‌لحاظ عقیده فاسد هستند، از آن بهره ببرند[۳].
نویسنده سپس توصیه می‌کند که پیش از ورود به مسائل پنجگانه، به خطبه کتاب دقت شود. او تذکر می‌دهد که گاه علما به مسائل فرعی کشف‌الغطاء از کتاب جهاد و غیر آن توجه می‌کنند، اما از مطالب خطبه کتاب که اگرچه کلماتش مغلق و مضطرب اما مفید است، غافل می‌شوند[۴].
در انتهای مباحث مقدماتی کتاب، موضوع تقیه زمانی مطرح شده و به‌اختصار احکام پنجگانه تکلیفی آن که عبارت از وجوب، حرمت، ندب، کراهت و اباحه تعریف شده است[۵].
کاشف‌الغطاء در مبحث اول کتاب، ابتدا توحید را این‌گونه معنا کرده است: «خداوند متعال واحد در ربوبیت است و در معبودیت شریکی ندارد». سپس با ارائه مباحثی توحیدی، به معرفی صفات جمال و جلال الهی پرداخته و آیات محکم و روایات متواتر را برای اثبات بسیاری از این صفات کافی دانسته است[۶].
وی در مبحث دوم با این مقدمه که «بر هر ملتی شناخت پیامبری که به‌سوی آنها برای ابلاغ احکام و تعریف حلال و حرام مبعوث شده، واجب است. پیامبر واسطه بین مردم و معبود و رساننده مردم به‌وسیله اطاعت الهی به غایت مقصود است»، به معرفی پیامبر مکرم اسلام(ص) و معجزات و ویژگی‌های اخلاقی آن حضرت پرداخته است. سپس نسب آن حضرت، پدر و مادر، همسران و فرزندان آن حضرت را به‌اختصار معرفی کرده است[۷].
در بحث سوم کتاب، معاد جسمانی مطرح شده است. نویسنده همانند دیگر علمای شیعه به توضیح این مطلب پرداخته که خداوند متعال بدن‌ها را پس از تبدیل به خاک شدن، به شکل اولیه خلق می‌کند و مجدداً روح به اجساد بازمی‌گردد[۸].
در مبحث چهارم در موضوع عدل چنین می‌خوانیم: خداوند متعال منزه از فعل قبیح است، همان گونه که عقل صحیح به آن شهادت می‌دهد. علاوه اینکه در صریح قرآن به عدل و احسان امر شده و ظلم و اهل آن مذمت شده است[۹].
نویسنده همچنین معتقد است که اخبار متواتر به ثبوت عدل گواهی می‌دهد و از ضروریات مذهب شیعه است[۱۰].
در مبحث پنجم موضوع امامت به‌تفصیل مطرح شده است. نویسنده این بحث را با این عبارت آغاز می‌کند: «بر همه بشر لازم است که امام هم‌عصرشان یا امامان پیشین را بشناسند؛ چراکه عقل به وجوب وجود مبین احکام گواهی می‌دهد؛ همچنان‌که به لزوم وجود مؤسس حلال و حرام حکم می‌کند». سپس بطلان نظریه اختیار در موضوع امامت را با این دلیل روشن تبیین می‌کند که محال است خداوند حکیم این امر عظیم را که احکام الهی و تشخیص حلال از حرام بر آن مبتنی است، به مردم بسپارد[۱۱].
دلائل حصر ائمه(ع) با توجه به روایات اهل سنت، ذکر روایات و آیات در فضیلت امیرالمؤمنین علی(ع) و ذکر مناقب آن حضرت از دیگر مباحث این باب از کتاب است[۱۲].
در انتهای اثر، کتاب گوهری از تبار صالحان در شرح زندگانی و سخنان و توصیه‌های آیت‌الله مدنی تبریزی آمده است.
وضعیت کتاب
در پاورقی‌های کتاب، آدرس آیات و روایات و در انتهای کتاب فهرست مطالب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.