طبرسی، حسن بن فضل
| نام | طبرسی، حسن بن فضل |
|---|---|
| نام‌های دیگر | طبرسی، ابونصر
طبرسی، رضی‌الدین حسن |
| نام پدر | أمين الإسلام فضل بن حسن طبرسى |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | أمين الإسلام فضل بن حسن طبرسى |
| برخی آثار | ترجمه شریف کتاب مکارم الأخلاق |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02368AUTHORCODE |
رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى از محدثان امامیه و علماى قرن ششم هجرى است، از مهمترین آثار او کتاب مکارم الأخلاق است، أمين الإسلام فضل بن حسن طبرسى پدر ایشان است. و ابوالفضل على بن حسن بن فضل بن حسن طبرسى فرزند ایشان است.
خاندان
خاندان طبرسى از جمله علماى بزرگ شيعه هستند.
آنان آنچنان شهرتى در دنياى اسلام دارند و كتاب‌هايشان به قدرى مورد وثوق و اطمينان همگان است كه علامۀ مجلسى در ابتداى بحار الأنوار وقتى به نام اين بزرگواران مى‌رسد مى‌فرمايد: «كتاب‌هاى خاندان طبرسى از نظر اطمينان و شهرت مانند خورشيدى در وسط آسمان مى‌درخشد و هيچ نيازى به تعريف يا توضيح ندارند».
پدرش، فضل بن حسن طبرسى معروف به أمين الإسلام و صاحب كتاب‌هايى ارزشمند چون مجمع البيان است.
ابوالفضل، على بن حسن طبرسى فرزند حسن بن فضل و نوۀ امين‌الاسلام است.
از جزئیات زندگی، و همچنین تاریخ تولد و درگذشت حسن بن فضل طبرسی، اطلاعاتی در دست نیست.
اساتيد و شاگردان
متأسفانه كتاب‌هاى شرح حال در مورد اين قسمت از زندگانى حسن بن فضل طبرسى ساكت است و ما اطلاع زيادى از اساتيد و شاگردان آن بزرگوار نداريم.
تنها شخصى كه به عنوان استاد ايشان نام برده شده است، پدر او أمين‌الإسلام فضل بن حسن طبرسى است كه هم استاد او بوده و هم از مشايخ اجازۀ اوست.
از شاگردان هم تنها فرزند او على بن حسن طبرسى را يادكرده‌اند كه پس از پدر عهده‌دار كارهاى او بوده و كتاب‌هاى نيمه تمام او را هم كامل كرده است.
وفات
رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى پس از عمرى خدمت به علوم اهل‌بيت عليهم‌السلام در سبزوار وفات يافت. برخى تاريخ وفات وى را 548 هجرى دانسته‌اند؛ اما اين تاريخ به احتمال قريب به يقين مربوط به پدر او امين‌الاسلام طبرسى است كه برخى از علماى تراجم براى او ذكر كرده‌اند.
جنازۀ شريفش به مشهد مقدس انتقال يافت و در جوار مرقد مطهر امام هشتم شیعیان عليه‌السلام به خاک سپرده شد.
آثار
مهم‌ترين چيزى كه حكايت از فضائل و علوم سرشار مرحوم طبرسى مى‌كند تأليفات گرانقدر اوست، اگر چه تعداد كمى از آنها در اثر حوادث تلخ تاريخ به دست ما رسيده، اما همين مقدار نيز نمونۀ عظمت و علم و دانش اوست.
از جمله تأليفات ايشان عبارت است از:
- مكارم الأخلاق، كه معروف‌ترين كتاب اوست و تا كنون چندين بار چاپ شده است.
- نزدیک به ده ترجمۀ مختلف از آن شده و به صورت نظم و خلاصه نيز به چاپ رسيده است.
- اين كتاب اثرى بزرگ و كتابى جامع و كامل در علم اخلاق است.
- وى در مقدمه، خطبۀ 160 نهج‌البلاغه را آورده كه در آن اميرمؤمنان علی عليه‌السلام پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله را معرفى كرده است.
- كنوز النجاح، (كفعمى در كتاب مصباح از آن مطلب نقل كرده است).
- كتابى روايى مانند مكارم الأخلاق كه بسيار مفصل‌تر از آن بوده و مطالبى كه در مكارم الأخلاق ذكر نكرده، در آن جمع‌آورى كرده است.
فرزند بزرگوار او على بن حسن طبرسى در مقدمۀ مشكاة الأنوار مى‌گويد:
«وقتى پدرم كتاب مكارم الأخلاق را تأليف كرد و مورد قبول خاص و عام قرار گرفت، شروع به تصنيف كتابى نمود كه در آن بقيۀ آداب و اخلاق و اعمال حسنه را جمع‌آورى كند.
وى بسيارى از روايات را نيز جمع‌آورى كرده اما اجل فرا رسيده و موفق به اتمام آن نشد.
پس از مدتى جمعى از دوستان و مؤمنين از من خواستند آن كتاب را كامل كرده و منتشر نمايم، من هم آن را مرتب كرده و ابواب آن را تنظيم كردم و نام آن را مشكاة الأنوار في غرر الأخبار نهادم».
اين كتاب در حقيقت متعلق به رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى بوده كه بعد از وفات او پسرش آن را تكميل كرده و پس از تنظيم منتشر نموده است.