طاش کبری‌زاده، احمد بن مصطفی
| نام | طاش کبری‌زاده، احمد بن مصطفی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | طاش کبری، اب‍و ال‍خ‍ی‍ر احمد
طاش کبری زاده، اب‍و ال‍خ‍ی‍ر عصام ال‍دی‍ن احمد بن مصطفی طاش ک‍پ‍ری زاده، احمد طاش ک‍وپ‍ری زاده، عصام ال‍دی‍ن احمد |
| نام پدر | مصطفی |
| متولد | شب چهاردهم ماه ربیع‌الاول سال 901ق |
| محل تولد | بورسا |
| رحلت | 968 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الشقائق النعمانیة فی علماء الدولة العثمانیة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06248AUTHORCODE |
احمد بن مصطفى بن خلیل (901-968ق)، مشهور به طاش کبرى‌زاده، مورخ، از فضلاى نامى کشور ترکیه است که در قرن دهم مى‌زیسته است.
ولادت
وى در شب چهاردهم ماه ربیع‌الاول سال 901ق برابر با 2 دسامبر 1495م متولد شد.
تحصیلات
و چون به سن رشد رسید با مادرش به شهر آنقره رهسپار شد. در آنجا به قرائت کلام اللّه مشغول شد. پدرش در همان اوقات وى را به «عصام الدّین» ملقب و به «ابوالخیر» مکنى ساخت. برادرى هم داشت که نامش محمد، لقبش نظام‌الدین و کنیه‌اش ابوسعید و دو سال از وى بزرگ‌تر بود و این دو برادر در تحصیل علم با هم بودند. چون او و برادرش قرآن را ختم کردند با پدر و مادر به شهر بروسه بازگشتند. پدرشان، به آنها پاره‌اى از لغت عرب آموخت، سپس پدرش را مسافرتى به اسلامبول پیش آمد و وى را به عالم عامل علاءالدین ملقب به یتیم سپرد و علوم صرف و نحو را به آنها آموزش داد و دیگر علوم همچون تفسیر، معانى، منطق، هیئت، فقه و... از اساتیدى همچون قوام‌الدین قاسم (عموشان)، مولى محیى‌الدین سیدى محمد قوجوى، مولى بدرالدین محمود مشهور به میرم چلبى، شیخ محمد تونسى المولد مشهور به مغوشى و برخى دیگر مانند دائى‌اشان آموختند.
ایشان نخستین بار در اواخر ماه رجب سال 931ق در مدرسه دیمهتوقه به سمت مدرسى تعیین شد و در آنجا به تدریس شرح تلخیص (مطول) و تدریس حواشى شرح تجرید و تدریس شرح فرائض سید شریف پرداخت، سپس در اوائل ماه رجب 933ق، در مدرسه مولى حاج حسن در شهر اسلامبول به مدرسى منصوب شد. از دیگر مدارسى که به امر تحصیل مشغول بود مى‌توان به مدرسه اسحاقیه اسکوب، مدرسه قلندرخانه اسلامبول، مدرسه مصطفى پاشاى و مدرسه وزیر مجاور تا سال 958ق اشاره کرد.
فلسفه و فلاسفه
طاش کبرى‌زاده با برخى علوم، مانند فلسفه رابطه خوبى ندارد و بر فلاسفه مى‌تازد و آنان را جاهل به شریعت و منکر دین مى‌داند و معتقد است که آنان از ترس کشته شدن، به دین‌دارى تظاهر مى‌کنند و همواره در پى تخریب دین و بنیادهاى آن هستند و به گفته وى: «و هم اعداء الله و اعداء انبیائه و رسله و المحرفون کلم الشریعة عن مواضعه... بل یریدون ان یهدموا قواعده و ینقضوا عراه عروة عروة».
وى زیان فلاسفه را براى عوام بیش از زیان کلیمیان و مسیحیان مى‌داند، البته وى خواندن فلسفه را، براى کسانى که بنیه دینى نیرومندى دارند، به دو شرط مجاز مى‌داند. شرط دوم از نظر وى آن است که به هیچ‌روى میان مسائل دینى و فلسفى خلط نشود و سپس بر خواجه نصیرالدین مى‌تازد که این شرط را رعایت نکرده است.
منصب قضاوت
ایشان از سال 958ق تا سال 961ق مأمور عهده‌دارى امور قضائى شهر اسلامبول و برخى شهرهاى دیگر گردید.
در این باره زرکلى در اعلام خود چنین مى‌گوید:
«طاش کبرى‌زاده مورخ است و ترک‌نژاد مستعرب، در شهر بروسه تولد یافته و مکرر به مناصب تدریس و قضاء منصوب گردیده و آخرین شغلش قضاء حلب بوده. در همان اوقات به نابینایى مبتلا شد».
در سال 961ق، طاش کبرى‌زاده از چشم نابینا گردید و از منصب قضا و تدریس استعفا کرد و از آنچه در دوره تصدى وى به امور قضائى ناشى شده بود، توبه کرد و به تبییض مسودات خویش پرداخت.
وفات
در 16آوریل 1561م برابر با 968ق وفات یافت و در استانبول به خاک سپرده شد.
آثار
- شرح فوائد غیاثیة؛
- مفتاح السعادة و مصباح السیادة فى موضوعات العلوم؛
- مختصرى در علم نحو بر منوال مختصر بیضاوى؛
- صورة الخلاص فى سورة الاخلاص؛
- شقائق النعمانیة من علماء الدولة العثمانیة؛
- نوادر الاخبار فى مناقب الاخیار؛
- الشفاء فى دواء الوباء؛
- الرسالة الجامعة لوصف العلوم النافعة؛
- آداب البحث و المناظرة.