شرح کتاب مواقع النجوم المسمی بطوالع منافع العلوم في مطالب مواقع النجوم

شرح کتاب مواقع النجوم للشيخ الأکبر محيي الدين ابن عربي المسمی بطوالع منافع العلوم في مطالب مواقع النجوم
پدیدآوران	عشاقی، عبدالله بن محمد (نويسنده) ابن عر‌بی، محمد بن علی (نویسنده) جادر، محمد ادیب ( محقق) قلیج، محمد ایرول ( محقق)
عنوان‌های دیگر	طوالع منافع العلوم في مطالب مواقع النجوم ** مواقع النجوم. شرح
ناشر	دار نينوی
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1436ق - 2015م
چاپ	1
شابک	‎978-9933-536-09-1
موضوع	آداب طریقت - متون قدیمی تا قرن 14 - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - اخلاق عرفانی - متون قدیمی تا قرن 14 - ابن عربی، محمد بن علی، 560 - 638ق. مواقع‌ النجوم‌ -- نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	8026م2الف 289/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح كتاب مواقع النجوم، از آثار شاعر (به زبان‌های ترکی، عربی و فارسی) و صوفی طریقت خلوتی نقشبندی قرن دوازدهم هجری قمری عبدالله صلاح‌الدین عشاقی روحی (1117-1197ق) است که مباحثی برگزیده از کتاب مواقع النجوم و مطالع أهلة الأسرار و العلوم، از آثار صوفی شهیر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری، محمد بن علی بن عر‌بی (560-638ق) را توضیح می‌دهد. ارزش متن و شرح، ادبی است و نوآوری یا مقایسه دانش نجوم و عرفان در میان نیست. پژوهشگران معاصر، محمد ادیب جادر و محمد ایرول قلیج کتاب حاضر را همدلانه و نه منتقدانه تصحیح و تحقیق کرده و نویسنده متن اصلی و شارح و همچنین این اثر را شناسانده‌اند.

اسم کتاب

• نام دیگر این شرح، «طوالع منافع العلوم في مطالب مواقع النجوم» است.

هدف و روش

• عبدالله صلاح‌الدین عشاقی روحی، با تأکید بر اینکه کتاب مواقع النجوم به‌خاطر پیچیدگی و ایهامی که دارد مردم را به خود مشغول ساخته و هرکسی سخنی درباره آن گفته؛ زیرا نگارنده در پوشش رمز و رازهای ستارگان، نورهایی را که خدا به صوفیان در مراحل راهش می‌دهد، عرضه کرده، افزوده است: پس باید شارحی باشد تا مقصود نویسنده معلوم گردد.....
• روش شارح، شرح کلمه‌به‌کلمه مطالب متن نیست، بلکه شرحی آزاد است و موضوعات گوناگونی را که خودش خواسته توضیح داده است.

نقد

• شارح از استادش «علی وفا» مطلبی را نقل کرده که در آن به روایتی ساختگی استناد کرده و چنین نوشته است: «جاء في الحديث: فإذا أحببتُه كنتُ هو» (وقتی او را دوست بدارم، او می‌شوم) و محقق در پاورقی گفته که این روایت را در منابع موجود، نیافته است.
• همچنین شارح از استادش «علی وفا» مطلبی را نقل کرده که در آن آیه‌ای تقطیع شده و از آن استنتاجی ناروا صورت پذیرفته است، ولی محقق سکوت کرده و هیچ نقدی بر آن نیفزوده است.
• محمد ادیب جادر در نقدی بر سخن شارح که به حدیث «من عرف نفسه عرف ربه» استناد کرده، با بیان اشکال سندی آن و ثابت نبودنش، افزوده است: ابن غرس گفت: باآنکه این کلام، حدیث نیست، ولی کتاب‌های صوفیان مانند ابن عربی و دیگران از آن آکنده شده است و چنان از آن یاد می‌کنند که گویی حدیث می‌گویند!.

ساختار و محتوا

• این شرح، 3 جلدی است و مطالب متعددی در آن بیان می‌شود. برخی از موضوعات آن عبارت است از: توفیق و عنایت، علم هدایت، عمل ولایت، فلک یمینی و فلک بطنی و...

نمونه مباحث

• ابن عربی شاعرانه و پُرآب‌وتاب شرح داده که در ماه رمضان سال 597ق، در خواب دیده که با همه ستارگان آسمان ازدواج کرده و چه لذت‌ها که چشیده و بعد از زبان معبّری ناشناس فضیلتی بی‌نظیر برای خودش ساخته است....؛ لکن شارح هیچ نقدی به خودستایی ابن عربی وارد نکرده و توضیحی نداده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.