شرح كلمات باباطاهر العريان، مسائل حكمية في المعارف و المشاهدات الربانية

شرح كلمات باباطاهر العريان، اثر عبدالله بن محمد بن على ميانجى همدانى سهروردى معروف به عين القضاة (متوفى 525ق)، شرح مختصرى بر رساله عرفانى باباطاهر همدانى (سده 5ق11/م) است.

شرح کلمات باباطاهر العریان: مسائل حکمیة في المعارف و المشاهدات الربانیة
پدیدآوران	عین‌القضاة، عبدالله بن محمد (نویسنده) کیالی، عاصم ابراهیم (مصحح)
عنوان‌های دیگر	مسائل حکمیه فی المعارف و المشاهدات الربانیه
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1428 ق
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رساله باباطاهر مشتمل بر «اشارات» و يا كلمات قصار به زبان عربى است كه در 49 باب تدوين شده است.

اين رساله، از ديرباز مورد توجه صوفيه بوده است و شروحى بر اين كلمات نوشته‌اند و نخستين آنها شرح عين القضات است كه به درخواست برخى از برادران اهل همدان نگارش يافته است كه البته برخى اين نسبت را صحيح نمى‌دانند.

ساختار

محقق كتاب پس از توضيح مختصرى در معرفى كتاب، شرح حال كوتاهى از نویسنده و شارح و تأليفات آنها ارائه كرده است.

شيوه نگارش كتاب بدين‌ترتيب است كه شارح ابتدا سخنى را از باباطاهر در ذيل عنوان «قال» مطرح مى‌كند و سپس به شرح آن مى‌پردازد و بدين‌سان در چهل‌ونه باب به شرح كلمات باباطاهر همّت مى‌گمارد.

اين شرح به ترتيب موضوعى گردآورى شده است. گفته‌هاى ديگران فقط جنبه توضيحى دارد و در تفسير لغات به معنى ظاهرى آن اكتفاء كرده و مقاصد باباطاهر را كشف نموده است.

گزارش محتوا

شارح اين كتاب به شرح ساده‌اى از لغات و اصطلاحات متصوفه به‌كار رفته در عبارات باباطاهر، همت گماشته و در تفسير لغات به معنى ظاهرى آن اكتفاء كرده است. مباحث كتاب صبغه عرفان عملى دارد و از منازل سائرين سخن مى‌گويد.

شارح گاه به بيان تركيب ادبى متن پرداخته و گاه مرجع ضميرها را نيز مشخص كرده است و پس از بيان لغوى و اصطلاحى مفردات متن مختصرى در شرح محتوا سخن گفته است.

با مطالعه كلمات قصار باباطاهر و شروح آن چنين مستفاد مى‌شود كه وى نه فردى عامى، بلكه دانشمندى است كه در باب مسائلى چون علم و معرفت، عقل و نفس، دنيا و عقبى، اشاره و وجد و سماع، مشاهده و مراقبه، زهد و توكل و رضا، سكر و محبت و فقر و فنا، يعنى به جزئى‌ترين اصول فقه و شريعت تا پيچيده‌ترين دقايق فلسفه و عرفان و تصوف، احاطه‌ى كامل داشته، و عارف كامل و مرشد مكمل زمان خود بوده است

وضعيت كتاب

در پاورقى كتاب، آدرس آيات و روايات و اشعار، توضيح پاره‌اى از اصطلاحات، معناى لغات مشكل، نسخه بدل‌ها و توضيحاتى درباره اعلام و اماكن آمده است.

در پايان كتاب فهرست مطالب آمده است.

منابع مقاله

1. بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، 1380، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، چاپ اول، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى.

2. سهروردى همدانى، عبدالله، 1428ق، شرح كلمات باباطاهر العريان، به تصحيح عاصم إبراهيم الكيّالى، چاپ اول، لبنان، بيروت: دارالكتب العلمية.