شرح جامع مثنوی معنوی
| شرح جامع مثنوی معنوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (نويسنده) زمانی، کریم (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مثنوی. شرح |
| ناشر | اطلاعات |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1378ش |
| چاپ | 7 |
| شابک | - |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | /ز8ش4 5301 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح جامع مثنوی معنوی، تألیف کریم زمانی، شرحی شش جلدی به زبان فارسی ساده و روان برای استفاده عموم مردم است.
کریم زمانی تقریباً تمامی شروح پیشین را در مطالعه گرفته، سپس کوشیده تا معنای محصلی از میان آن توضیحات، برکشیده، فراچشم خواننده نهد. در جلد اول این تفسیر، اظهار نظر دکتر زرین‌کوب، عبدالکریم سروش، محمدرضا شفیعی کدکنی و سید جعفر شهیدی در مطلع کتاب آمده است. این بزرگان، شیوه کار آقای کریم زمانی را ستوده و درخور تأمل دانسته‌اند. منابع پایانی «شرح جامع مثنوی معنوی» نیز نشان می‌دهد که نویسنده علاوه بر نقد درونی، به نقد بیرونی هم توجه دارد[۱].
آن‌گونه که نویسنده گفته از شرح استاد بدیع‌الزمان فروزانفر «چه به گاه تألیف شرح حاضر و چه به گاه بازنگری در آن، جهت حل مشکلات ابیات دفتر اول» بهره گرفته است[۲].
نویسنده خود شرحش را این‌گونه معرفی می‌کند: «شرحی که در پیش روی شماست، به‌گونه‌ای فراهم آمده که بتواند دست طالبان معارف مثنوی را بگیرد و چند قدمی در این وادی، راه ببرد و آنها را از رجوع به منابع مختلف و آثار پراکنده و متنوع و بعضاً صعب‌الحصول بی‌نیاز گرداند. در این شرح، سعی شده است که مطالب دشوار، ساده‌تر شود و از مشکل‌‌نویسی و پرگویی پرهیز گردد؛ چه، تاکنون شروحی بسیار بر مثنوی نگاشته شده، ولی متأسفانه غالب آنها فقط برای اهل تخصص فراهم آمده و سهم دیگران، کمتر مورد عنایت قرار گرفته است... در شرح موجود، سعی شده است، تک‌تک ابیات از حیث لغت، اشاره و کنایه به آیات و احادیث، ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عرفانی، نجومی، طبی و... مورد بحث قرار گیرد و معنی هر بیت به‌طور روشن و پیراسته از ابهام و مشکل‌گویی بیان شود و حتی‌المقدور سعی شده است که از راه پرآفت و مخالفت تأویل پرهیز گردد»[۳].
چند نکته درباره شرح
- این شرح بر مبنای نسخه مصحح نیکلسون فراهم آمده، مگر در معدودی از ابیات که به روایت دیگر استناد شده است.
- در آغاز هر داستان و حکایت، ابتدا قالب ظاهری و شکل ساده داستان به‌صورت نثر بازگو شده تا ذهن خواننده نسبت به مطالبی که در مطاوی داستانها می‌آید زمینه لازم را پیدا کند.
- برای استفاده عام‌تر، علاوه بر لغات و اصطلاحات مشکل، واژه‌های ساده‌تر نیز معنی شده است.
- اسلوب کار در شرح ابیات چنان است که ابتدا در ذیل هر بیتی، معنی ساده و خالی از شرح و تفسیر خاص آمده و به دنبال آن اگر شرح نکته‌ای یا بسط موضوعی ضروری نموده در داخل کروشه‌ای جداگانه ایراد شده است تا با معنی ساده و دقیق آن بیت درنیامیزد[۴].
پانویس
منابع مقاله
- چند اظهار نظر، ایضاح و مقدمه مؤلف.
- بشردوست، مجتبی، «نگاهی به شرح جامع مثنوی معنوی»، کتاب ماه ادبیات، تیر 1378، شماره 21، ص18 تا 20.