شرح الإعلام بحدود قواعد الإسلام

شرح الإعلام بحدود قواعد الإسلام، توضیحات فقیه مالکی قرن هشتم هجری قمری، ابوالعباس احمد بن محمد بن قاسم جذامی، معروف به قباب فاسی (متوفای 778ق)، است که به بیان معانی و مقاصد کتاب اعتقادی و فقهی الإعلام بحدود قواعد الإسلام، تألیف متکلم اشعری و قاضی و فقیه مالکی قرن ششم هجری قمری، ابوالفضل عیاض بن موسی یحصبی سبتی، معروف به قاضی عیاض (476-544ق) می‌پردازد. پژوهشگر معاصر، عبدالله‌ بن طا‌هر تنا‌نی‌ سوسی‌، اثر حاضر را تحقیق و تصحیح کرده است.

شرح الإعلام بحدود قواعد الإسلام للقا‌ضي أبي الفضل‌ عیا‌ض‌ بن‌ موسی‌ الیحصبي‌ السبتي (544ه)‌
پدیدآوران	قبا‌ب‌، احمد بن‌ قاسم (نويسنده) تنا‌نی‌ سوسی‌، عبدالله‌ بنها‌هر (محقق) قاضی عیاض، عیاض بن موسی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	الإعلام بحدود قواعد الإسلام. شرح
ناشر	المجموعة الدولیة للنشر و التوزیع
مکان نشر	مغرب - رباط
سال نشر	1435ق - 2014م
چاپ	1
موضوع	فقه مالکی - قرن 6ق. - قا‌ضی‌ عیا‌ض‌، عیا‌ض‌ بن‌ موسی‌، 476- 544 ق‌. الاعلام‌ بحدود قواعد الاسلام‌. نقد و تفسیر - فقه اهل سنت - قرن6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	BP ۱۷۸/۵۵/ق۲،الف۶۰۲۳
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اهمیت شرح

• محقق با بیان اینکه کتاب قاضی عیاض به دلیل ایجاز و ابهام، به شرح نیاز داشت، افزوده است:

1. شرح قباب فاسی، یکی از برجسته‌ترین شروح الإعلام بحدود قواعد الإسلام است که در بسیاری از خزانه‌های کتاب‌های علمی مغرب مشاهده می‌شود؛ زیرا شارح خودش فقیهی است که کمتر از قاضی عیاض نیست.

ساختار و محتوا

1. جلد اول: (توضیح معانی شهادتین و اینکه شهادتین مشتمل بر 40 عقیده است، احکام شرعی نماز و انواع آن).
2. جلد دوم: (احکام و ارکان نماز جماعت و نمازهای دیگر و طهارت، صوم و قضا و کفاره آن).
3. جلد سوم: (احکام زکات و حجّ).

هدف و روش

• به‌ گفته احمد عبادی (دبیر کل «الرابطة المحمدية للعلماء»)، مخاطبان این شرح، عبارت از نوآموزان عقاید و فقه مالکی در آن دوران هستند.
• روش شارح، شرح گسسته (غیر مزجی: «قوله... ⬅ أقول:...») است.
• قباب فاسی، به عقیده اشعری و گرایش‌های تصوف پایبند است.

انتقاد به شرح قباب

• باوجود دقت بالای القباب، برخی نکات قابل توجه در شرحش وجود دارد، مانند: اطاله‌ی کلام در مسائل فقهی بدیهی، نقل از یک مسئله بدون ارجاع به منبع اصلی و عدم ذکر برخی منابع.

نمونه مباحث

• سخن او (قاضی عیاض): «شهادتین (اقرار به یگانگی خدای متعال و رسالت الهی پیامبر اکرم(ص)) دو تا گواهی است که باید انسان به آن اعتقاد قلبی داشته باشد و به زبان خودش نیز جاری کند». می‌گویم: اما اعتقاد قلبی، اصل و قانون است و اگر کسی ایمان قلبی نداشته باشد و فقط با زبانش شهادتین بگوید، پس او منافق است و منافقان از کافران هم بدترند و اما گفتن زبانی، پس یک بار گفتن کافی است.....

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.