شاعر هشت‌هزار ساله؛ سیری در افکار و اشعار احمد عزیزی
| شاعر هشت‌هزار ساله | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دانیالی، مرضیه (نویسنده) |
| ناشر | به نشر آستان قدس رضوی، کانون اندیشه جوان |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 0ـ342ـ159ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
شاعر هشت‌هزار ساله؛ سیری در افکار و اشعار احمد عزیزی تألیف مرضیه دانیالی، نگاهی به زندگی، فعالیت‌های شاخص، واکاوی شطحیات، بررسی تحلیلی اشعار دینی و تبیین انعکاس حوادث مهم اجتماعی در اشعار احمد عزیزی، محورهای اصلی این کتاب را شکل می‌دهد.
ساختار
کتاب در چهار فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
احمد عزیزی در میان شاعران متعهد و آیینی معاصر به دلیل ترویج روحیۀ معنویت‌گرایی در ابیات شورانگیزش و دارابودن رویکردهای اصیل فکری و معرفتی که منجر به تأثیرپذیری شاعران هم‌دوره و بعد از او از سبکش شد، نمونه‌ای شاخص محسوب می‌شود. «ساکن آن‌سوترستان‌ها» خودش را هیچ‌گاه در حصار شعر محصور نمی‌کرد؛ پرواز می‌کرد و به هفت آسمان عرفان، اخلاق، فلسفه، هنر، فرهنگ، تاریخ و سیاست سرک می‌کشید؛ جرعه‌ای غزل می‌خواند و مثقالی مثنوی! اما آبشاری از «آفتابستان» به راه می‌انداخت؛ قافیه‌ها را ماهرانه ردیف می‌کرد تا پشت سر هم بی‌نظمی ذهنی ما را موزون کند .... . نگاهی به زندگی، فعالیت‌های شاخص، واکاوی شطحیات، بررسی تحلیلی اشعار دینی و تبیین انعکاس حوادث مهم اجتماعی در اشعار احمد عزیزی، محورهای اصلی این کتاب را شکل می‌دهد.
هرچند احمد عزیزی در بیشتر زمینه‌ها و مضامین و قالب‌های شعری آثاری دارد؛ اما تمرکز این کتاب، معطوف به آثار او در حوزۀ آیینی و انقلابی است؛ حوزه‌ای که به جرئت می‌توان عزیزی را یکی از ارکان آن در سال‌های پس از انقلاب به شمار آورد.
در فصل اول کتاب ابتدا نگاهی به زندگی احمد عزیزی انداخته شده و سپس متنی با عنوان «عزیزی از زبان عزیزی» آورده شده است. نگاهی به اشعار عزیزی گویای آن است که توجه او به معارف قرآنی و اسلامی در شعرش، از باب تضمین و تلمیح و دیگر صنایع ادبی و برای آراستن شعر نیست، بلکه او شعر را به مثابۀ ابزاری برای فریادزدن اعتقادات برگزیده است. گفتار سوم این بخش اختصاص به تأثیرپذیری‌ها و تأثیرگذاری‌های عزیزی دارد. او در کنار توجه به مضامین دینی، در سطح زبانی نیز دست به ابداعات مهمی زد که از اقدامات شاخص وی در ادبیات معاصر محسوب می‌شود. وی واژگان زیادی را با هنجارگریزی ساخته و با ترکیب ساخت‌های دستوری، ترکیبات جدیدی را به زبان و ادبیات فارسی وارد کرد که در نوع خود بی‌مانند است. در گفتار چهارم فصل اول کتاب دربارۀ اینگونه اقدامات عزیزی مطالبی ایراد شده است.
مهم‌ترین و اساسی‌ترین سؤالی که در فصل دوم مطرح شده این است که شطح چیست و دارای چه ویژگی‌هایی است؟ چه کسانی در این حوزه آثار چشمگیر و ماندگاری از خود بر جای گذاشته اند؟ و آیا می‌توان عزیزی را با وجود کثرت شطحیاتش در زمرۀ شطح‌گویان قرار داد یا خیر؟ در ادامه به برخی شطحیات عزیزی در شعر اشاره شده که نویسنده حس‌آمیزی، آشنایی‌زدایی و جان‌بخشی را از ویژگی‌های بارز شطحیات عزیزی می‌داند و برای هر کدام مواردی را اشاره می‌کند.
احمد عزیزی با سرودن اشعار مذهبی و بهره‌مندی از عناصر دینی در بسامدی زیاد، خود را به عنوان شاعری متأثر از مذهب معرفی کرده است. او در غزل‌ها، مثنوی‌ها، شطحیات و دیگر آثار خود هر جا که فرصتی می‌یابد، از شخصیت‌های دینی و مذهبی سخن می‌گوید و ارائۀ مفاهیم مذهبی را سرلوحۀ سبک خود قرار می‌دهد. در فصل سوم کتاب اشعار دینی عزیزی تحلیل و بررسی شده است.
او از سردمداران ادبیات پایداری و شعر دفاع مقدس است که با الگوبرداری از وقایع مهم مذهبی، مانند واقعۀ عاشورا به بیان مسائل روز می‌پردازد. او مانند بسیاری از شاعران هم‌عصر خود برای بیان فرهنگ جهاد و مقاومت از الگوی کربلا و شخصیت‌های مذهبی این رویداد تاریخی استفاده می‌کند و در واقع رشادت‌ها و شجاعت مردان و زنان این مرزوبوم را با فرهنگ ایثار و شهادت امام حسین (ع) و یاران و اصحاب ایشان گره می‌زند. نویسنده در فصل پایانی کتاب به بررسی انعکاس حوادث مهم اجتماعی در اشعار عزیزی اشاره می‌کند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات