سفرنامه آبهکاره در ایران
| سفرنامه آبهکاره در ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاره، بارتلمی (نویسنده) بازماندگان خمیری، احمد (مترجم) |
| ناشر | سنگلج قلم |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 2ـ6ـ90908ـ622ـ978 |
| موضوع | ایران -- سیر و سیاحت -- متون قدیمی تا قرن ۱۴,آسیا -- سیر و سیاحت -- متون قدیمی تا ۱۸۰۰م,سفرنامهها |
| کد کنگره | DSR ۱۲۲۸ ۱۳۸۷ ۷س۲ک/ |
سفرنامه آبهکاره در ایران تألیف آبه دو دومینوس بارتلمه کاره دو چامبون، ترجمه احمد بازماندگان خمیری؛ این کتاب، ترجمۀ بخش مربوط به «سفر در ایران» از سفرنامۀ آبهکاره، سیاح و نمایندۀ دولت فرانسه است که طی سالهای 1051 ـ 1053 خورشیدی به شرق سفر کرده است.
ساختار
کتاب در چهار بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
سفرنامهها و گزارشهای اروپاییان یکی از مهمترین منابع برای بررسی تاریخ سیاسی ـ اجتماعی سرزمینهای حاشیۀ خلیج فارس است. هرچند از اوایل قرن پانزدهم خورشیدی به بعد شاهد حضور مستمر آنها در خلیج فارس هستیم، پیش از اکتشافات جدید نیز گزارشهایی از اروپاییانی که از خلیج فارس دیدن کردهاند، در دست است.
سفرنامۀ آبهکاره در سه جلد نوشته و چاپ شده است. جلد اول با عنوان «سفر از فرانسه» از طریق سوریه، عراق و خلیج فارس به سورات، گوا و بیجاپور همراه با گزارشی از بیماری شدید نویسندۀ کتاب است. جلد دوم با عنوان «از بیجاپور به مدرس و سنتومه» گزارش از تصرف خلیج ترینکومالی و سنتومه به وسیلۀ دولاهیه و محاصره سنتومه به وسیله ارتش گلکنده و عملیات جنگی بر ضد هلندیان است. جلد سوم نیز با عنوان «بازگشت به فرانسه» همراه با گزارشی از انقلاب سیسیلیها بر ضد حکومت اسپانیاست. چون بخش بزرگی از این سفرنامه به شرح مسافرت آبهکاره در هندوستان و وقایع آنجا اختصاص دارد و این مطالب ارتباط چندانی با ایران ندارد، از اینرو فقط بخش مربوط به ایران ترجمه شده است.
این کتاب، ترجمۀ بخش مربوط به «سفر در ایران» از سفرنامۀ آبهکاره، سیاح و نمایندۀ دولت فرانسه است که طی سالهای 1051 ـ 1053 خورشیدی به شرق سفر کرده است. این سفرنامه با وجود حجم کم آن، دربرگیرندۀ نکات مهمی هم از نظر تاریخی و هم از نظر جغرافیایی است که در کمتر اثر آن دوره میتوان یافت. از دیدگاه تاریخی نیز وقایع دورانی را دربر دارد که ایران در خلیج فارس در دوران پساشاه عباس اول با موضوعات جدیدی درگیر بود. رقابت شرکتهای تجاری اروپایی، افزایش قدرت اعراب ایرانی و تغییر سیاست دولت مرکزی در قبال بنادر تجاری از مهمترین این مسائل بودند که خواننده میتواند در این کتاب مشاهده کند.
از سوی دیگر این سفرنامه دربارۀ روابط ایران و فرانسه دربرگیرندۀ نکات ارزشمندی است که در گزارشهای دیگر یافت نمیشود؛ بهویژه در مورد نقش و حضور فرانسویان در بندر عباس که متأسفانه دراینباره با کمبود منابع دستاول مواجه هستیم. از منظر جغرافیایی، آبهکاره از منطقهای دیدن کرده است که جهانگردان کمی به آنجا میرفتند و شاید بتوان گفت این سفرنامه یکی از نخستین گزارشها را دربارۀ این منطقه در اختیار قرار میدهد.
سفرنامۀ آبهکاره در نوع خود منحصربهفرد است؛ زیرا او نه از راه سنتی و معمول دیگر سیاحان بلکه مسیری را پیمود که هیچ جذابیتی برای دیگران نداشت. اطلاعاتی که او از منزلگاهها و نقاط بین راه ارائه میدهد، هرچند در بیشتر مواقع مختصر و موجز است، اما بسیار ارزشمند و گرانبهاست. او مأمور دولت فرانسه بود. او وظیفه داشت تحقیقاتی برای بهبود و افزایش تجارت فرانسه در ایران به عمل آورد. شاید به همین دلیل او مجبور شد این مسیر طولانی و پرخطر را بپیماید.
گزارشهای او دربرگیرندۀ نکات بسیار مهمی است؛ از جمله: وجود آگاهیهایی دربارۀ منزلگاهها و روستاهای بین راه؛ تفکیک و مشخصکردن مناطق فارسنشین و عربنشین؛ اشاره به رقابت و اختلافهای هلندیان و فرانسویان که این رقابت و درگیری چنان شدید بود که او مجبور میشود همسفربودن با یک هلندی را با پیشکشیدن منافع فرانسه توجیه کند؛ اشاره به حضور و نقش پرتغالیان در بندر کنگ و درگیریهای آنها با اعراب مسقط؛ اشاره به روابط ایران و فرانسه در این دوره و حضور آنها در بندر عباس؛ گزارشهای او دربارۀ اعراب نخیلو و ریشهر و عدم نفوذ دولت ایران در آن منطقه که بیهمتاست.
با وجود ویژگیهای مثبت این سفرنامه، نوشتار آبهکاره دارای ایرادهایی به این ترتیب است: ایجاز و خلاصهگویی، اغراقگویی دربارۀ نقش و اهمیت فرانسویان در ایران، تعصب شدید مذهبی، نفرت و بیزاری از اعراب و.... اما با این وجود سفرنامۀ او یک منبع بسیار مهم برای شناخت تاریخ و جایگاه بسیاری از شهرها و روستاهای جنوب ایران است. ترجمۀ فارسی کتاب از روی ترجمۀ انگلیسی کتاب انجام گرفته است. [۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات