سرود رهایی: مصاحبۀ تاریخ شفاهی با محمود حکیمی
| سرود رهایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امیرخانی، غلامرضا (نویسنده) |
| ناشر | سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 4ـ630ـ446ـ964ـ978 |
| موضوع | حکیمی- ، محمود- ، ۱۳۲۳ -- مصا‌حبه‌ها,نویسندگا‌ن ایرانی -- قرن ۱۴ -- مصا‌حبه‌ها,Interviews -- th century20 -- Authors, Iranian,معلما‌ن -- ایران -- خا‌طرات,Diaries -- Iran -- Teachers,ادبیات کودکان و نوجوانان (فا‌رسی--) ایران -- تاریخ و نقد,History and criticism -- Iran -- Children's literature, Persian |
| کد کنگره | |
سرود رهایی: مصاحبۀ تاریخ شفاهی با محمود حکیمی مصاحبه، تدوین و پژوهش از غلامرضا امیرخانی، مصاحبه‌های پیاده‌شده در این کتاب در مجموع مربوط به نه جلسه است که در فاصلۀ ماه‌های اردیبهشت تا دی ماه سال 1397 در دفتر معاونت کتابخانۀ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی صورت گرفته است.
ساختار
کتاب در هفت فصل تدوین گردیده است.
گزارش کتاب
محمود حکیمی نام کاملاً آشنایی است برای بسیاری از افراد جامعه، به‌ویژه متولدین دهۀ چهل و پنجاه و اواخر دهۀ شمسی، یعنی آنهایی که در دهۀ پنجاه، سال‌های کودکی و نوجوانی خود را می‌گذراندند. در آن سال‌ها که داستان‌نویسی برای کودکان و نوجوانان مراحل اولیۀ رشد و تکوین خود را سپری می‌کرد، هنوز در عرصۀ ادبیات مذهبی و داستان‌نویسی با رویکرد دینی، گام‌های چندانی طی نشده بود و به همین سبب، بسیاری از بزرگان و متفکران دینی به‌فراست دریافته بودند که این مسئله، نقطه‌ضعفی است برای ترویج و بسط ارزش‌های اسلامی و باید هرچه زودتر آستین همت بالا زنند.
اینگونه بود که بزرگانی چون شهید بهشتی و شهید باهنر، مرحوم سید رضا برقعی، مرحوم علی گلزادۀ غفوری و حتی مفسر و فیلسوف عالی‌قدری چون علامه طباطبایی بخشی از فعالیت فرهنگی خود را به آفرینش آثاری به زبان ساده برای کودکان و نوجوانان اختصاص دادند. در این راه برخی از ایشان با آموزش‌وپرورش وقت هم همکاری کردند و کتاب‌های تعلیمات دینی مقاطع مختلف را به رشتۀ تحریر درآوردند. با وجود این تلاش‌ها هنوز عرصۀ ادبیات وداستان از نبود چنین رویکردی رنج می‌برد.
اگرچه در سطح جامعه، مجلات و کتاب‌های رنگارنگ توسط برخی مؤسسات انتشاراتی و مطبوعاتی نظیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، پدیده و امیرکبیر (کتاب‌های طلایی) منتشر می‌شد و اغلب مورد حمایت هیئت حاکمه قرار داشت؛ ولی خانواده‌های مذهبی چندان به اینگونه آثار روی خوش نشان نمی‌دادند. نگرانی این گروه گسترده، معطوف به عدم انطباق بسیاری از مطالب مندرج در این آثار با اعتقادات دینی و هنجارهای جامعۀ مذهبی ایران بود. در این میان تلاش‌هایی از جانب برخی گروه‌ها و اشخاص مذهبی صورت گرفت. از جمله اقدامات پراکنده‌ای در برخی مدارس و مؤسسات آموزشی به‌ویژه در شهرهایی نظیر تهران و مشهد، تأسیس مؤسسات انتشاراتی نظیر دفتر نشر فرهنگ اسلامی و ... و در نهایت راه‌اندازی مجلاتی ویژۀ کودکان و نوجوانان مانند پیام شادی و نسل نو در شهر قم. در این شرایط که از حیث زمانی، اواخر دهۀ چهل و نیمۀ نخست دهۀ پنجاه شمسی را دربر می‌گیرد، نام نویسندۀ جوانی به نام محمود حکیمی پررنگ‌تر از همه به چشم می‌آید. او که فارغ‌التحصیل رشتۀ ادبیات و زبان انگلیسی از دانشسرای عالی بود، کار خود در این حوزه را با ترجمۀ آثاری از مغرب‌زمین آغاز کرد و نخستین بار در مجلۀ «کیهان بچه‌ها» دست به قلم برد. ورود وی در عرصۀ ادبیات کودک و نوجوان و تداوم آن به مدت نیم قرن، موضوع اصلی مصاحبۀ این کتاب است.
مصاحبه با محمود حکیمی سهل و ممتنع است؛ تواضع و فروتنی مثال‌زدنی ایشان از یک‌سو راحتی را در پی دارد؛ ولی از سوی دیگر سبب می‌شد ایشان از ذکر برخی مسائل پرهیز کنند. به همین دلیل بررسی در برخی اسناد و مدارک مؤسساتی چون سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران و مرکز بررسی‌های تاریخی وزارت اطلاعات، گوشه‌هایی از نقش و اهمیت آثار محمود حکیمی در مقام یک نویسندۀ انقلابی و دینی را آشکار کرده است. این اسناد به‌روشنی نشان می‌دهد که اولاً آثار حکیمی به طور گسترده در نقاط مختلف ایران و در مجامع مذهبی و انقلابی توزیع و شناخته شده بوده و دیگر آنکه ساواک و مراکز امنیتی رژیم پهلوی، نسبت به این آثار حساسیت و توجه خاصی داشته که برخی از این اسناد در این کتاب ارائه شده است.
مصاحبه‌های پیاده‌شده در این کتاب در مجموع مربوط به نه جلسه است که در فاصلۀ ماه‌های اردیبهشت تا دی ماه سال 1397 در دفتر معاونت کتابخانۀ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی صورت گرفته است. محمود حکیمی در مقام نویسنده‌ای با دغدغه‌های دینی، سعی داشت در انتقال مفاهیم دینی و ارزش‌های انقلاب از هنر داستان‌نویسی بهره برد و از این‌رو می‌توان آثار او را در زمرۀ ادبیات رهایی‌بخش و ضداستعمار و ظلم‌پذیری دسته‌بندی کرد. پیشروبودن وی در این عرصه سبب شد تا نوشته‌های او در دهۀ پنجاه با استقبال کم‌نظیر خوانندگان مواجه و آثار او به دفعات چاپ شود.
این کتاب که در قالب مصاحبۀ تاریخ شفاهی تنظیم و تدوین شده است، با تمرکز بر دوران فعالیت حکیمی در سال‌های پیش از انقلاب، سعی دارد گوشه‌هایی از تاریخ فرهنگی و زمینه‌های شکل‌گیری تفکر انقلابی را بین قشر نوجوان ایرانی نمایان سازد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات