سایههای روشن: نگاهی به شعر زنان از رابعه تا پروین دولتآبادی
سایههای روشن: نگاهی به شعر زنان از رابعه تا پروین دولتآبادی تألیف لعبت حبیبی (متولد 1333ش)، پژوهشگر ادبی؛ کتابی است که به بررسی سیر حرکت شعر زنان از رابعه بلخی در قرن پنجم تا پروین دولتآبادی در دوران معاصر میپردازد. این اثر با تحلیل شعر پنج شاعر زن برجستۀ معاصر شامل عالمتاج قائممقامی، پروین اعتصامی، فروغ فرخزاد، سیمین بهبهانی و پروین دولتآبادی، به شناسایی عوامل مؤثر در انتخاب لحن، بیان، موضوعات شعری و چگونگی حضور زنان در عرصههای اجتماعی و سیاسی میپردازد و جایگاه ادبی آنان را در تاریخ شعر فارسی بررسی میکند.
| سایههای روشن: نگاهی به شعر زنان از رابعه تا پروین دولتآبادی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حبیبی، لعبت (نویسنده) |
| ناشر | آوامتن |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | اول |
| شابک | 9‑09‑6848‑600‑978 |
| موضوع | زنان شاعر ایرانی -- سرگذشتنامه -- زنان -- شعر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 4039 / ز٩ح ١٣٩٢ |
ساختار
این کتاب در هشت فصل اصلی (فصل اول: سیر حرکت در شعر زنان، فصل دوم: ژاله قائممقامی، فصل سوم: پروین اعتصامی، فصل چهارم: سیمین بهبهانی، فصل پنجم: فروغ فرخزاد، فصل ششم: پروین دولتآبادی، فصل هفتم: عشق، روح زنانه و جایگاه شعری، فصل هشتم: دریافتها) تشکیل شده است.
گزارش کتاب
کتاب «سایههای روشن: نگاهی به شعر زنان از رابعه تا پروین دولتآبادی» اثر لعبت حبیبی، پژوهشی جامع در زمینۀ تاریخ شعر زنان فارسیزبان از دورۀ رابعه بلخی در قرن پنجم هجری تا دوران معاصر است. نویسنده در این اثر نشان میدهد که چگونه شعر به عنوان محملی برای بیان احساسات و تجربههای زنان، در طول تاریخ ادبیات فارسی نقش مهمی ایفا کرده است.
در فصل اول کتاب، سیر حرکت شعر زنان از آغاز تا دوران معاصر بررسی شده است. این فصل به سه بخش شاعران قبل از مشروطه، شاعران عصر مشروطه و پس از آن تقسیم میشود. نویسنده با اشاره به مشکلات، تعصبات و محدودیتهای گوناگونی که زنان شاعر با آن روبرو بودهاند، نشان میدهد که چگونه بسیاری از آنان با افتراها و تهمتها مواجه شدند و برخی حتی جان خود را در این راه از دست دادند، مانند رابعه بلخی.
فصلهای دوم تا ششم به بررسی زندگی و آثار پنج شاعر زن برجستۀ معاصر اختصاص دارد. در هر فصل، نویسنده به سه بخش اصلی پرداخته است: زندگی، شخصیت و اندیشه، و سبک و جهانبینی. در فصل دوم، عالمتاج قائممقامی (ژاله) بررسی شده که با وجود استعداد شعری بالا، به دلیل محدودیتهای اجتماعی منکر سرودن شعر میشد. فصل سوم به پروین اعتصامی میپردازد که با احتیاط بسیار میسرود تا گرد هیچ تهمت و افترایی بر دامنش ننشیند.
فصل چهارم به سیمین بهبهانی اختصاص دارد که با جسارت و خلاقیت در فرم و محتوا، نقش مهمی در تحول شعر معاصر فارسی ایفا کرد. فصل پنجم به فروغ فرخزاد میپردازد که با جرئت و جسارت از احساسات خود سرود و به هزاران بیعفتی متهم شد. فصل ششم به پروین دولتآبادی اختصاص یافته که از پیشگامان ادبیات کودک و نوجوان در ایران محسوب میشود.
فصل هفتم به بررسی حضور روح زنانه و عشق در شعر زنان و جایگاه ادبی آنان نزد اهل ادب میپردازد. نویسنده در این فصل نشان میدهد که چگونه شعر زنانه آیینهدار نیازها و خواستههای درون و معنویت انسانهاست. فصل هشتم نیز به جمعبندی و دریافتهای کلی از این پژوهش اختصاص دارد.
این کتاب با نگاهی عمیق به جایگاه زنان در ادبیات فارسی نشان میدهد که انتخاب لحن، نوع بیان و موضوعهای شعری زنان، اغلب تابع مقتضیات تحمیلی جامعه بوده است تا انتخابی آزادانه. نگاه موضعگیرانۀ جامعۀ ادبی به زنان شاعر به ویژه در گذشته، سبب رعایت احتیاطهای بسیار از سوی آنان شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات