ساقی صهبای عشق؛ مقدمه، گزینش و شرح غزلیات سلطان ولد
| ساقی صهبای عشق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | واثقی خوندابی، داود (پژوهش و نگارش) |
| ناشر | مجمع ذخائر اسلامی |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 8ـ329ـ988ـ964ـ978 |
| موضوع | سلطان ولد، محمد بن محمد، ۶۲۳-۷۱۲ق. - نقد و تفسیر,شعر فا‌رسی - قرن ۷ق. - تا‌ریخ و نقد |
| کد کنگره | PIR ۵۲۲۲/و۲س۲ ۱۳۹۸ |
ساقی صهبای عشق؛ مقدمه، گزینش و شرح غزلیات سلطان ولد با پژوهش و نگارش دکتر داود واثقی خوندابی، این کتاب گزیده‌ای است از غزلیات سلطان ولد که گرچه غالباً به پیروی از غزلیات دیوان کبیر سروده شده‌اند، ولی لطف و عذوبت خاصی در آنها وجود دارد که خواننده را به یاد غزلیات آسمانی مولانا جلال‌الدین می‌اندازد.
گزارش کتاب
بهاءالدین سلطان ولد از مشایخ طریقت و بزرگان و اقطاب مکتب مولویه است که به پیروی از پدرش مولانا آثاری آفریده و با این تمهید توانسته است اندیشۀ بزرگان طریقۀ مولویه به‌ویژه خداوندگار را تشریح و تبیین کند. آثار او با وجود اهمیت بسیاری که دارند، به دلیل عظمت آثار مولانا جلال‌الدین در سایه قرار گرفته‌اند و چنان‌که بایسته است در خصوص آنها تتبعی انجام نشده است؛ در حالی که ولد در عرصۀ طریقت تجربیات و مکاشفات جدیدی نیز دارد که درخور تحقیق و بررسی است.
سلطان ولد افتخار دامادی پیر امی طریقۀ مولویه یعنی صلاح‌الدین زرکوب را داشت و از دختر او فاطمه خاتون صاحب یک پسر و دو دختر شد؛ پسرش امیر جلال‌الدین عارف چلبی فریدون نام داشت که پس از مرگ پدرش جانشین او شد. دو دختر نیز عابده و عارفه نام داشتند. ولد همچنین دو سریت داشت که از یکی شمس‌الدین امیر عابد چلبی و از دیگری حسام‌الدین امیر زاهد چلبی و واجد چلبی به وجود آمدند.
سپهسالار، سلطان ولد را «سلطان المحبوبین»، «معشوق الاولین و الاخرین»، «ولی الله فی الارض و حجة الله علی الخلق» و «متمم دایره الولایه» نامیده است. غور در آثار بزرگان طریقۀ مولویه آشکار می‌کند که مولوی این فرزند را بسیار دوست داشته و خطاب به او می‌گفته است: «بهاءالدین آمدن من به این عالم جهت تو بود چه همۀ این سخنان قول من است، تو فعل منی».
او از نظر ظاهری شباهت بسیاری به پدرش داشت و به دلیل فاصلۀ سنی کمی که با هم داشتند؛ گاهی مردم گمان می‌کردند با هم برادرند. افزون بر این از نظر خلق و خو و اندیشه نیز به پدرش شباهت داشت و به تعبیری «به تاج انت اشبه الناس بی خلقا و خُلقا» آراسته بود.
سلطان ولد به تقلید از دیوان کبیر، دیوانی سرود. دیوان اشعار او گنجینه‌ای از مفاهیم و تعابیر عرفانی است که با مطالعۀ آن می‌توان رنگ و نمایی از اشعار ملکوتی مولانا را مشاهده کرد. هرچند اشعار سلطان ولد در این مجموعه از نظر فرم و عاطفۀ شعری نمی‌توانند با اشعار دیوان کبیر برابری کنند و گاهی ابیاتی سست در آنها دیده می‌شود؛ اما اشعار زیبا هم در آنها کم نیست و به اعتقاد دکتر شفیعی کدکنی: «بسیاری از زیباترین غزلیات دیوان شمس سرودۀ اوست و از دیوان او وارد دیوان کبیر مولانا وارد شده است». او مهم‌ترین افکار و اندیشه‌های مولانا را در این مجموعه توضیح می‌دهد و از بسیار از غوامض و پیچیدگی‌های مبانی فکری طریقۀ مولویه پرده برمی‌دارد. او در این کتاب کوشیده بسیاری از تعبیرات و اصطلاحات موجود در دیوان کبیر را به عاریه بگیرد و با خلاقیت خود از آنها جلوه‌ای متفاوت بیافریند؛ اما تا حد بسیار زیادی در دایرۀ تقلید باقی مانده است و اشعارش در برابر عظمت اشعار مولانا سر تسلیم فرود آورده‌اند.
این کتاب گزیده‌ای است از غزلیات سلطان ولد که گرچه غالباً به پیروی از غزلیات دیوان کبیر سروده شده‌اند، ولی لطف و عذوبت خاصی در آنها وجود دارد که خواننده را به یاد غزلیات آسمانی مولانا جلال‌الدین می‌اندازد. در این کتاب ابتدا زندگانی بهاءالدین سلطان ولد به صورت تحلیلی بررسی و نقد شده و پس از آن با انتخاب نود غزل از دیوان سلطان ولد، به شرح و تحلیل آنها پرداخته شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات