زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم استاد دکتر محمدجواد مشکور
| زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم استاد دکتر محمدجواد مشکور | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمعی از نویسندگان (نویسنده) جلالی، نادره (محقق) |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگیر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 5ـ267ـ528ـ964ـ978 |
| کد کنگره | |
زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم استاد دکتر محمدجواد مشکور تألیف جمعی از نویسندگان به کوشش نادره جلالی، این کتاب در دو بخش به زندگی و آثار دکتر محمدجواد مشکور پرداخته است.
گزارش کتاب
محمدجواد مشکور فرزند حاج شیخ علاءالدین فرزند حاج شیخ محمدحسن فرزند شیخ علی ارموی از علمای بزرگ ارومیه بود. از طرف مادری نیز از نوادگان حاج شیخ حسن سنگلجی از علما و فقهای معروف تهران بود که از اواخر عمر ناصری تا اوایل سلطنت پهلوی از معاریف روحانیون به شمار می‌رفت. محمدجواد در اسفندماه سال 1297 شمسی در خانواده‌ای اهل علم و تقوا در تهران متولد شد و در دوره‌ای طوفانی با دگرگونی‌های بسیار در زمینۀ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی زیست. تحصیلات ابتدایی را در دارالفنون در سال 1315 به پایان رساند. از آنجا که علاقۀ زیادی به علوم اسلامی داشت، علم کلام، فقه و اصول، فلسفه و حکمت را نزد دایی‌های خود شریعت و آقامحمد و محمدمهدی سنگلجی آموخت. در سال 1316 وارد دانشسرای عالی شد، در رشتۀ ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و سرانجام در سال 1318 با درجۀ لیسانس فارغ‌التحصیل شد. زبان عبری را نزد ربی نعیم و زبان سریانی را نزد قس اصلیوا و ربی زیّا آموخت. در سال 1322 برای ادامۀ تحصیل به پاریس رفت و در دانشگاه سوربن دربارۀ فرهنگ خاورمیانه از قرن نهم پیش از میلاد مسیح تا قرن نهم پس از میلاد به تحقیق و مطالعه پرداخت. دانش خود را وسعت داد و سرانجام در سال 1336 موفق به اخذ دانشنامه دکتری در رشتۀ تاریخ اسلام و فرقه‌های آن شد و با کوله‌باری از علم و دانش به وطن بازگشت. پس از مراجعت به ایران در سال 1344 به خدمت تمام وقت در دانشسرای عالی درآمد و هم‌زمان در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی و معارف اسلامی دانشگاه تهران نیز به تدریس پرداخت و سرانجام در سال 1358 پس از قریب به چهل سال خدمت بازنشسته شد. اما دمی از تحقیق و پژوهش و تربیت دانشجویانش غافل نشد تا اینکه در 25 فروردین ماه 1374 در تهران چهره در نقاب خاک کشید.
دکتر مشکور افزون بر مدارج بالای علمی، ویژگی‌های برجسته‌ای نیز به لحاظ اخلاقی داشت که او را در مقام یک شخصیت فرهنگی کم‌نظیر قرار می‌داد؛ اندیشه و روشی عالمانه داشت، سخت‌کوش و پرکار و همیشه با روی خوش پاسخ‌گو و شاگردپرور بود. انسانی خردگرا و در مسائل علمی کمال‌طلب بود، به علم و عالم احترام خاصی می‌گذاشت و ادب درس و ادب نفس را با هم داشت.
هم‌نشین شعر بود و از این‌رو نه در جلوت که در خلوت خود شعر می‌سرود که شاید بسیاری افراد با این بعد از وجود صاحب هنری وی آشنایی نداشته باشند. از شعر خوب لذت می‌برد و اشعار بسیاری از شعرای عرب و بنام ایرانی را در حافظه داشت و به مناسبت در سخنان خود از امثال و حکم و اشعار و عبارات عربی و اشعار شعرای برجسته ایرانی بهره می‌برد.
او با توجه به اهمیت تاریخ ایران باستان به عنوان یکی از ارکان مهم و عمدۀ هویت ملی ایرانیان به مطالعه و پژوهش دربارۀ تاریخ ایران پیش از اسلام پرداخت و کتاب‌هایی چون «ایران در عهد باستان»، «جغرافیای تاریخی ایران باستان»، «تاریخ نظامی جنگ‌های ایران در دورۀ اشکانی»، «تاریخ اجتماعی ایران در عهد باستان» و «تاریخ سیاسی ساسانیان» را به نگارش درآورد. در زمینۀ تصحیح باید گفت آثار او تنها تصحیح یک متن کهن نیست، بلکه مقدمه‌های مفصل و تعلیقات پربارش نکات سودمند و خواندنی را به خواننده عرضه می‌دارد که نه‌تنها او را به دریافت و درک صحیح متن موردنظر رهنمون می‌کند، بلکه دربارۀ نویسندۀ متن، جهان زیست و دنیای فکری او و حتی شرایط حاکم بر یک دوره از تاریخ ادبیات و فرهنگ ایران نیز آگاهی‌های ارزشمندی به دست می‌دهد.
این کتاب در دو بخش به زندگی و آثار دکتر محمدجواد مشکور پرداخته است. در بخش اول با عنوان «دربارۀ استاد مشکور»، دوازده نوشتار آمده که به زندگی و آثار دکتر مشکور پرداخته شده است. در بخش دوم با عنوان «مقالات اهدایی» هفت نوشتار از شاگردان و دوست‌داران استاد آورده شده است. در پایان کتاب نیز سال‌شمار زندگی استاد و تصاویری از ایشان آورده شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات