روضة القضاة و طريق النجاة
روضة القضاة و طريق النجاة اثر ابوالقاسم علی بن محمد بن احمد رحبی سمنانی (متوفی 499ق) در علم فقه بر اساس مذاهب چهارگانه اهل سنت که مطالعه آن، به یافتن حکم مسائل و موضوعات مختلف، کمک خواهد کرد.
| روضة القضاة وطريق النجاة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن سمنانی، علی بن محمد (نويسنده)
ناهی، صلاحالدین (محقق) ناهی، صلاحالدین (مقدمهنويس) |
| ناشر | دار الفرقان ** مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | اردن - عمان ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1404ق - 1984م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /الف۲ر۹ 172 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محقق با بررسی شواهد موجود در کتاب، چنین استنباط نموده است که تاریخ تألیف و نگارش آن، سال 478ق بوده است[۱]. از مقدمه کتاب، چنین برداشت میشود که سمنانی آن را بنابر درخواست نظام الملک ابوعلی حسن بن (حسین) بن علی بن اسحاق، یکی از وزرای سلجوقی به رشته تحریر درآورده است[۲].
مؤلف کتاب خود را اثری جامع و ساده دانسته که دانشمندان، متعلمان و عموم و خصوص مردم، به مطالب آن نیاز داشته و قضات تمامی مذاهب فقهی، از آن بینیاز نبوده و همواره محتاج دانستن مطالب مطرح شده در آن میباشند. در واقع این هدف دوگانه که عبارت است از سودمندی کتاب برای متعلمین و نیز فقهای صاحبنظر و بهرهمندی هر دو قشر از آن، یکی از اهدافی است که وی در کتاب دیگری تحت عنوان «کنز العلما والمتعلمين في الشروط» که در واقع تکمیل کننده این کتاب است، به دنبال آن بوده است[۳].
با دقت در مطالب کتاب، میتوان دریافت که سمنانی، مؤلفی است آگاه و منتقد که نسبت به آنچه پیشینیان او نوشتهاند، آگاهی و اشراف کامل داشته و به خوبی تمامی آنها را در کتاب خود، پوشش داده و منعکس نموده است و همین احاطه و اشراف کامل او به مطالب و مباحث مورد بحث، باعث شده است تا از نقد آنچه در سایر آثار مشابه پیرامون این موضوع نوشته شده و اشتباهاتی که سایر نویسندگان، مرتکب شدهاند، ابایی نداشته باشد[۴].
کتاب با مقدمهای از محقق آغاز شده، و در چهار جلد، فروع فقهی مورد نیاز مربوط به قضاوت را در 8604 مسئله[۵]، در ابواب و فصول متعددی تنظیم کرده است که میتوان موضوعات مطرح شده را به شش قسمت زیر، تقسیم نمود:
- صفات، شروط و احکام مختص به قاضی؛
- دستیاران قضایی؛
- اختیارات قاضی؛
- مقضی له؛
- مقضی علیه؛
- مقضی فیه[۶].
از جمله مطالب مفید کتاب، معرفی معروفترین کسانی است که از صدر اسلام تا زمان نویسنده، به امر قضاوت معروف بودهاند[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.