روایت‌های ابومخنف در تاریخ طبری عصر خلفای راشدین (پژوهشی نقادانه)
| روایت‌های ابومخنف در تاریخ طبری عصر خلفای راشدین (پژوهشی نقادانه) | |
|---|---|
J1.jpg) | |
| پدیدآوران | یحیی بن ابراهیم بن علی الیحیی (نویسنده)
کرمی، میثم (مترجم) ده پهلوان، طلعت (مترجم) کاظمی تبار، محمدعلی (مترجم) |
| ناشر | نشر نگاه معاصر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۱ش |
| شابک | 8-214-290-622-978 |
| کد کنگره | |
روایت‌های ابومخنف در تاریخ طبری عصر خلفای راشدین (پژوهشی نقادانه) تألیف یحیی بن ابراهیم بن علی الیحیی، مترجم میثم کرمی، طلعت ده پهلوان، محمدعلی کاظمی تبار؛ موضوع این رساله تلاشی است برای مشارکت در پاکسازی تاریخ اسلام از روایاتی که فاقد اصالت و صحت هستند.
ساختار
مطالب این نوشتار در دو باب دسته‌بندی شده است. باب اول به ابومخنف و روایات او در مورد خلافت ابوبکر و عمر و عثمان اختصاص دارد، که شامل سه فصل می‌شود. در فصل اول درباره ابومخنف لوط بن یحیی مطالبی آمده است. در فصل دوم روایات ابومخنف در باب خلافت ابوبکر بیان شده است. فصل سوم، روایات ابومخنف را در باب خلافت عمر و عثمان ذکر می‌کند.
در باب دوم روایات ابومخنف در مورد خلافت علی(ع) آمده است. این باب دارای چهار فصل است. در فصل اول، بیعت با حضرت و تعیین والیان بیان شده است. در فصل دوم واقعۀ جمل شرح داده شده، و در فصل سوم و چهارم به ترتیب جنگ صفین؛ حکمیت و خروج خوارج ذکر شده است.
گزارش محتوا
تاریخ اسلام، تصویر عملی و جنبۀ تطبیقی اسلام و تعالیمش در قرون ابتدایی است؛ از همین رو دشمنان اسلام از گذشته تاکنون تمام تلاش خود را مبذول داشتند تا گرد کهنگی بر آن پاشیده و آن را محل شک و شبهه قرار دهند، تا این که خطا و اشتباه، شایع شد و موارد صواب ودرست بر بسیاری از محققان مخفی ماند و کار به آن جا رسید که روایات صحیح، برای برخی افراد، عجیب و غریب به نظر می‌رسید؛ زیرا آن روایات را کم شنیده بودند و روایات دیگر مشهورتر شده و بیشتر نشر داده شده بود. بنابراین، نیاز فوری احساس شد تا برای پاکسازی تاریخ اسلام از روایاتی که فاقد اصالت و صحت هستند، اقدامی عملی انجام شود؛ زیرا این‌ها روایاتی بودند که اخباری‌ها آن را رواج داده و با روایات صحیح آمیخته بودند. سپس متاخران آمدند و تمامی این روایات را بنابراین که تاریخ اسلام هستند، فرا گرفتند. از این رو فریادها برای اقدام جهت ثبت دوبارۀ تاریخ اسلام و تفکیک تاریخ اصیل از موارد منتسب به تاریخ و ضرورت نقد روایات و راستی آزمایی آن‌ها بر اساس رویکرد اصیل علمی، بلند شد.
موضوع این رساله، تلاشی برای مشارکت دراین پروژۀ عظیم است و آن چه نویسنده را به انتخاب این موضوع برانگیخت، چندین امر بوده که مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:
علاقه به مشارکت در خدمت به تاریخ اسلام و پاکسازی آن بخش از تاریخ که با دسیسه‌ها و اباطیل آمیخته شده است.
یک پژوهش خوب در رابطه با تاریخ، نیازمند نقد منابع است تا شناخت مبانی و اصول آن منابع و رویکردها و جهت گیری‌های مؤلفان آن، شناخته شود. همچنین نیازمند آن است تا هرچه را که می‌آوریم، به منبعش اسناد دهیم تا خواننده متوجه ارزش روایت و جایگاه و منزلت آن شود.
این راوی (ابومخنف) که موضوع این پژوهش است، به عادل بودنش خدشه وارد است و رویکردی انحرافی دارد. تعداد روایات او در تاریخ طبری، به حدود ششصد روایت می‌رسد که شامل بازۀ زمانی وفات پیامبر(ص) تا سال 132 هجری می‌شود و عبارت است از زمان تشکیل امت اسلام و شکل‌گیری نظام اسلامی و برپایی آشکار نخستین دولت اسلامی که نمونه‌ای پیروی شده و الگویی برای تمامی دوران‌های بعدی به شمار می‌رود. بنابراین شکی نیست که هرگونه تلاش برای مکدر نمودن چهرۀ درست آن نه تنها موجب توقف تأثیرگذاری آن دوره بر تصور تاریخی نمی‌شود بلکه تأثیرات آن در گذر زمان، به سایر تلاش‌ها جهت پیگیری و اقتدا به آن، تسری خواهد یافت.
ارائۀ خدمت به تاریخ طبری با توجه به اهمیت و ارزش علمی آن که منبع اصلی این شاخۀ علمی به حساب می‌آید و مورخان بعدی در رابطه با قرون ابتدایی که موضوع کتاب طبری است، آن را مرجع خود قرار می‌دهند.
برترین دورۀ زمانی درتاریخ اسلام، قرنی است که رسول‌الله(ص) و صحابۀ گرانقدر او در آن زیسته‌اند؛ زیرا این دوره، چهره‌ای درخشان در تاریخ این امت به شمار می‌رود، روزگاری که پیشوایان مردم و بزرگان شان و حافظان و راویان دین در آن می‌زیسته‌اند و حقی که آن‌ها بر گردن ما دارند، این است که زندگینامه و سیرۀ آنان را از افزوده‌های نادرست و جعلی محافظت نماییم.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران