روابط خارجی ایران و آمریکا در دوره‌ی اول ریاست جمهوری نیکسون (1352-1348ش)
| روابط خارجی ایران و آمریکا در دوره‌ی اول ریاست جمهوری نیکسون | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | برشنده، مرتضی (نویسنده) |
| ناشر | سوره مهر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| شابک | 9-0309-03-600-978 |
| کد کنگره | |
روابط خارجی ایران و آمریکا در دوره‌ی اول ریاست جمهوری نیکسون (1352-1348ش) تألیف مرتضی برشنده؛ این کتاب در سه بخش به بررسی روابط سیاسی، نظامی و اقتصادی ایران و آمریکا، در دوره ریاست جمهوری نیکسون می‌پردازد. در این پژوهش سعی شده از هرگونه موضع گیری خاص و یک سو نگری در این موضوع تا حد امکان پرهیز شود و مسائل بر اساس واقعیت‌های تاریخی بررسی گردد و فقط به شرح رویداد و تحلیل آن با توجه به شرایط زمانی و مکانی واقعه پرداخته شود.
ساختار
این کتاب به سه بخش و چند فصل تقسیم شده است:
بخش اول: روابط سیاسی ایران و آمریکا در دوره ریاست جمهوری نیکسون
بخش دوم: روابط نظامی ایران و آمریکا در دوره ریاست جمهوی نیکسون
بخش سوم: روابط اقتصادی ایران و آمریکا در دوره ریاست جمهوری نیکسون
در پژوهش حاضر سعی شده از هرگونه موضع گیری خاص و یک سو نگری در این موضوع تا حد امکان پرهیز شود و مسائل بر اساس واقعیت‌های تاریخی بررسی گردد و فقط به شرح رویداد و تحلیل آن با توجه به شرایط زمانی و مکانی واقعه پرداخته شود.
گزارش محتوا
یکی از دلایل اهمیت پرداختن به موضوع رابطه‌ی ایران و آمریکا وجود روابط گسترده و نزدیک ایران در دوره محمد رضاشاه با این کشور است. شکل‌گیری نخستین روابط میان ایرانیان و آمریکایی‌ها جنبه‌ی فرهنگی و دینی داشت. زیرا در ابتدا مبلغان مذهبی از آمریکا به ایران آمدند و فعالیت‌های فرهنگی خود را در میان آسوری‌های ارومیه شروع کرده در کنار آن به امور عام المنفعه‌ای نظیر ایجاد مداری و درمانگاه‌ها پرداختند. این افراد زیر پوشش اقدامات بشر دوستانه برای تغییر آیین ایرانی‌ها فعالیت‌های گسترده‌ای را در ایران انجام دادند. آمریکایی‌ها از همان روزهای اول ورود به ایران با شرکت در امور اجتماعی و آموزشی در صدد کسب محبوبیت سیاسی در میان لایه‌های پایین جامعه‌ی ایرانی برآمدند. از طرف دیگر برای روشنفکران ایرانی که تازه با تاریخ تمدن غرب و اوضاع سیاسی جهان آشنا می‌شدند، آمریکا به دلیل نداشتن سابقه‌ی مداخله در امور ایران تا آن زمان و مخفی بودن اهداف امپریالیستی، جاذبه‌ای خاص داشت. پس این نیروی نوظهور در عرصه‌ی جهانی در پی ایفای نقشی ویژه در معاملات سیاسی جهان بود؛ از این رو ایرانیان روشنفکر را به فکر استفاده از این اهرم قدرت برای رهایی از سلطه‌ی انگلیس و روس انداخت. از سویی دیگر، محمدرضاشاه، که در جریان جنگ جهانی دوم، شاهد از دست رفتن ارتش ایران در برابر نیروهای برتر دو ابرقدرت آن زمان - انگلیس و شوروی - و خلع پدرش از سلطنت بود، به دنبال راه چاره‌ای برای جلوگیری از این اتفاق تلخ برای خود می‌گشت. او همچنین برای ایجاد توازن و تعادل در سیاست خارجی، به دنبال نیروی سومی بود که توان حمایت از ایران را در مواقع حساس داشته باشد و در شرایط ویژه‌ی آن زمان، این تنها ایالات متحده آمریکا بود که هم می‌توانست و هم مشتاق بود که چنین نقشی را ایفا نماید. در حقیقت آمریکا که به دنبال جای پای مجکم و مطمئن در منطقه‌ی خاورمیانه می‌گشت، این پیشنهاد ایرانیان را با آغوش باز پذیرفت و در نتیجه روابط دو کشور روز به روز گسترش یافت. بعدها کودتای آمریکایی 28 مرداد سال 1332 که باعث بازگشت مجدد محمدرضاشاه به قدرت شد، این دیدگاه را در نزد شاه تقویت کرد. هرچه دولتمردان آمریکایی بر اساس دکترین منافع محور خود، به شاه و هیئت حاکمه ایران نزدیک تر می‌شدند، از مردم عادی فاصله گرفته جایگاه خود را در بین آن‌ها از دست می‌دادند.
آخرین مرحله از نزدیکی روابط ایران و ایالت متحده، به آغاز دوره ریاست جمهوری نیکسون در آمریکا باز می‌گردد. روابط ایران و آمریکا در این دوران از توسعه و گسترش کم نظیری در ابعاد گوناگون برخوردار شد که دلایل متعددی را برای آن می‌توان برشمرد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران