رسالههایی در علوم ادبی: بلاغت و انشا (متعلق به مجموعه دریای کبیر)
| رسالههایی در علوم ادبی: بلاغت و انشا (متعلق به مجموعۀ دریای کبیر) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرصت شیرازی، محمدنصیر بن جعفر (نویسنده) صاريان، مجيد (مصحح) |
| ناشر | سفیر اردهال |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1393 |
| شابک | 9786003131620 |
| موضوع | علوم ادبی، بلاغت فارسی، انشا |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5ر4ف / 3356 PIR |
رسالههایی در علوم ادبی: بلاغت و انشا (متعلق به مجموعۀ دریای کبیر) تألیف فرصتالدولۀ شیرازی، از رجال و ادیبان دورۀ قاجار؛ این کتاب برگزیدهای از مجموعه بزرگ «دریای کبیر» است که به بررسی علوم ادبی شامل بلاغت و انشا میپردازد و یادگاری ارزشمند از فعالیتهای ادبی دورۀ قاجار محسوب میشود.
ساختار
این کتاب در یک جلد و شامل سه رساله اصلی در زمینه علوم ادبی تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «رسالههایی در علوم ادبی: بلاغت و انشا» برگرفته از مجموعه بزرگ «دریای کبیر» اثر فرصتالدولة شیرازی، از عالمان و ادیبان بنام دورۀ قاجار است. دریای کبیر بزرگترین تألیف فرصتالدوله به شمار میرود که حاوی یادداشتهای گوناگون او در موضوعات علمی، ادبی و هنری است. این مجموعه تاکنون به طور کامل منتشر نشده و تنها بخشهایی از آن از جمله همین رسالههای علوم ادبی و نیز بخش مربوط به معرفی شعرای شیراز به چاپ رسیده است. نسخۀ منحصربهفرد این اثر که به خط خود مؤلف است، در کتابخانۀ حافظیۀ شیراز نگهداری میشود.
کتاب حاضر شامل سه رساله اصلی است: نخستین رساله به علم معانی میپردازد و پس از مقدمهای در تعریف این علم، به بررسی عیوب فصاحت و بلاغت از جمله ضعف تألیف، اخلال، تنافر کلمات، اثقال کلام و تعقید پرداخته و سپس انواع جملههای خبری و طلبی را تحلیل میکند. دومین رساله اختصاص به علم بیان دارد که در آن مباحث بنیادین این علم شامل تشبیه، استعاره، مجاز مرسل و کنایه به تفصیل بررسی شده است. نویسنده در این بخش، تشبیه و ارکان آن را در دوازده فصل جداگانه تحلیل کرده و به تقسیمبندیهای مختلف تشبیه از جمله تشبیه به اعتبار دو طرف، اعتبار وجه شبه و اعتبار غرض پرداخته است. همچنین در ادامه، استعاره و اقسام آن، تفاوت حقیقت و مجاز، استعارۀ بالتصریح و بالکنایه، مجاز مرسل و انواع بیست و پنجگانۀ آن، و در نهایت کنایه و تقسیمبندیهای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است. سومین رساله به علم انشا اختصاص یافته و در چهار فصل به مباحثی همچون کلام منثور و منظوم، شرایط کلام مستحسن (سلاست، متانت و لطافت)، ماهیت اقتباس و درج، انواع نامهها (منشور، فتحنامه، فرمان، مثال، عریضه، مکتوب، رقعه و ...) و ماهیت خط و ضوابط آن (وقف، کیفیت کتابت همزه، افزونی و نقصانی حروف، ابدال و ...) پرداخته است. این رساله با هدف آموزش علم انشا و تعلیم اصول صحیح کتابت تدوین شده و جنبۀ آموزشی آن بر جنبههای دیگر غلبه دارد. فرصتالدوله شیرازی که انجمن ادبی فرصت را در شیراز پایهگذاری کرد، با حضور شاعرانی چون آسوده، شعاع و شیفته، فعالیتهای گستردهای در زمینۀ نقد، تصحیح و مباحث ادبی انجام داده است. کتاب در ۱۳۰ صفحه توسط انتشارات سفیر اردهال منتشر شده و تیراژ آن ۵۵۰ نسخه میباشد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات