دیوان اشعار خواجو کرمانی
| دیوان اشعار ابو العطا کمال الدین محمود بن علی بن محمود المدعو بخواجو المرشدي الکرماني | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خواجوی کرمانی، محمود بن علی (نويسنده) سهیلی خوانساری، احمد (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | دیوان اشعار خواجو کرمانی بر اساس نسخه مورخ بسال 750 و 829 هجری |
| سال نشر | 1369ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 5454/خ9د9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان اشعار خواجو کرمانی، مجموعه اشعار کمال‌الدین ابوالعطاء محمود بن علی بن محمود، معروف به خواجوی کرمانی (689-753ق) است که با تصحیح احمد سهیلی خوانساری، منتشر شده است.
طرز سخن خواجو در قصاید، مختلف است. برخی از قصاید او به اسلوب خاقانی مشابه است و خود نیز در دو سه قصیده، خود را با خاقانی برابر کرده:
| لاف خاقانی زنم در ملک معنی زانک هست | گرمی بازار شمس از انوری رای من |
و گاه به سبک خراسانی نزدیک شده و بدین اسلوب سروده، لیکن به‌طور کلی، سبک وی عراقی بوده است[۱].
خواجو در غزل شیوه خاص دارد. اصطلاحات و ترکیبات بیشتر غزل‌های خواجو، در اشعار دیگران دیده نمی‌شود. سبک بعضی از غزل‌های او، به طرز سخن سعدی نزدیک است و این شباهت فقط از نظر الفاظ و معانی است[۲].
خواجو وقتی به سخن حکیم سنایی توجه دارد و غزل او را تضمین و تخمیس کرده، کاملا به شیوه او سخن رانده و زمانی که اشعار کمال اسماعیل و عراقی را تتبع کرده، به طرز آنان نزدیک شده است[۳].
در اشعار خواجو، گاه مصارعی پیدا می‌شود که در دیوان دیگران هم ملاحظه شده و پیداست، مانند «گفتا ز که نالیم که از ماست که بر ماست» مثل سایر بوده و او نیز آورده است[۴].
قدرت نظم او در قصاید مشکل، به‌خوبی روشن می‌باشد و در ابداع مضامین پیداست توانا بوده است. در غزلیات، قوافی و ردیف مشکل اختیار کرده و به‌آسانی از عهده برآمده، چنان‌که گاه در اوزانی طبع‌آزمایی نموده که کمتر شاعری از معاصرین او، این‌گونه اشعار دارند. در اشعارش، صنایع لفظی و الفاظ مصنوع و تجنیس زیاد دیده می‌شود، لیکن تکرار الفاظ و مضامین، قدر سخنش را پایین آورده است[۵].
خواجو به اشعار خود، علاقه زیاد داشته؛ ازاین‌رو آنچه از آغاز تا پایان عمر به نظم درآورده، همه را در دیوان، ثبت فرموده و به انتخاب، نپرداخته است. در دیوان او، ترکیبات و لغات تازه و صحیح و اصطلاحات مفید، بسیار می‌باشد. روح مذهب در اکثر اشعار او پدیدارست و در قصایدش معانی حدیث و اخبار و تفسیر، ملاحظه می‌گردد. وی از شعرایی است که ضمن غزل‌سرایی، مدح‌گو و قصیده‌سراست[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.