دینهای دنیای باستان؛ مسائل پایهای ادیان
دینهای دنیای باستان؛ مسائل پایهای ادیان | |
---|---|
![]() | |
پدیدآوران | جانستون، سارا آیلز (نویسنده) فیروزی، جواد (مترجم) |
ناشر | تمدن علمی |
مکان نشر | تهران |
سال نشر | 1398 |
شابک | 8ـ1ـ81279ـ600ـ978 |
موضوع | مديترانه، نواحي - دين
اديان تمدن باستان |
کد کنگره | 1398 901د2ج / 687 BL |
دینهای دنیای باستان؛ مسائل پایهای ادیان تألیف جمعی از نویسندگان، با سرویراستاری سارا آیلز جانستون، و ترجمه جواد فیروزی؛ این کتاب با عنوان مسائل کلیدی یا پایهای ادیان، ضمن پرداختن به بحثهای فکری و نظری، بیشتر به موارد ملموس و عملی این ادیان میپردازد و آنها را از زاویۀ مناسک، اسطوره و اعمال دینی نیز بررسی و مقایسه میکند.
گزارش کتاب
این کتاب ترجمۀ بخش سوم و پایانی کتاب «دینهای دنیای باستان، کتاب راهنما» است. بخشهای پیشین با عنوانهای «آشنایی با دینهای باستانی» و «تاریخ» دربارۀ مباحث نظری و تاریخی دینهای مهم خاور نزدیک باستان، حوزۀ مدیترانه، پیش از این در یک جلد مستقل با عنوان «درآمدی بر دینهای دنیای باستان» منتشر شده و شامل مباحثی است که بیشتر جنبۀ مفهومی دارد و زمینۀ مناسبی برای ورود به این بخش است. این کتاب با عنوان مسائل کلیدی یا پایهای ادیان، ضمن پرداختن به بحثهای فکری و نظری، بیشتر به موارد ملموس و عملی این ادیان میپردازد و آنها را از زاویۀ مناسک، اسطوره و اعمال دینی نیز بررسی و مقایسه میکند. مباحث طرحشده در این کتاب را نباید فقط بحثهایی مربوط به تاریخ گذشته دانست؛ بسیاری از بحثها در زمان کنونی نیز در زندگی و اندیشۀ جوامع دیندار خودنمایی میکنند.
بخش پایانی که طولانیترین بخش است، با عنوان «مسائل پایهای ادیان» از بیست فصل تشکیل شده که بر هر مسئله به شکل منفرد یا بر تعدادی از مسائل وابسته به هم تمرکز میکند: پیشگویی، کارگزاران دینی، یا مثلاً مراسم گذار. هر یک از این فصلها شامل قسمتهایی میشود که دربارۀ روشهای ظهور و بروز موضوع در فرهنگها و سنتهای مستقل بحث میکند. در بعضی موارد گفتگوها دربارۀ یک موضوع خاص در یونان و روم، یا در یونان، روم، و اتروریا در یک جستار گنجانده شدهاند؛ در دیگر موارد یک فرهنگ خاص که نیازمند در جستار بوده، از جنبۀ گاهشمارانه و موضوعی بررسی شده است؛ در مواردی دیگر نیز موضوعی در فرهنگ خاص بررسی نشده؛ چراکه شواهد نویسندگان کافی نبوده است.
هر جستار بر یک فرهنگ یا سنت متمرکز است؛ اما مثلاً با بررسی نحوۀ برخورد ادیان اسرائیلی با اسطورهها و روایتهای مقدس و قراردادن آنها در کنار برخورد دیگر فرهنگها با اساطیر و روایتهای مقدس، خوانندهای که در پی مطالعۀ موضوع اول است، تشویق میشود که به دیگر فرهنگها نیز مراجعه کند. بیشتر فصلها مقدمۀ کوتاهی دارند که بحثهای مستقل را به یکدیگر پیوند میدهند، توجه خواننده را به دغدغههای مشترک جلب میکنند و گاه مسائلی نظری طرح میکنند که همۀ آن گفتارها را دربر میگیرد.
این کتاب راهنما به گونهای طراحی شده که خواننده میتواند به منظور آگاهی از مباحثی خاص بخشهایی از آن را مطالعه کند یا اگر بخواهد میتواند آن را از ابتدا تا انتها بخواند. مؤخرۀ پایانی کتاب برای هر دو گروه از این خوانندگان در حکم تکملهای مهم است. این بخش پرسشهایی را پیش میکشد و به آنها پاسخ میدهد که جستارهای پیشین، که بر موضوعات مجزایی متمرکزند، نتوانستهاند به آنها بپردازند. بخش مؤخره مثلاً با طرح این پرسش که «دنیای باستان» چه معنایی دارد، خواننده را وادار میکند تا جنبۀ دیگری که ابتدا درگیر آن شده بود را بشناسد؛ یعنی «دین باستانی مدیترانه چیست؟» به محض آنکه به تعریف کارسازی دربارۀ دینهای مدیترانه دست یافت و دربارۀ آنها تا حد ممکن تحقیق کرد، نوبت آن میرسد تا دربارۀ وجوه امتیاز آنها از بین دورههای بعد مطالعه کند. آیا باورهای عامی که از ادیان باستانی وجود دارد، در درک این تحول سودمندند یا زیانمند؟ و آیا اصلاً تحول دقیقی در کار بوده است؟ آیا میتوان رفتارهایی را مشخص کرد که با ادیان باستانی بیش بینهای پس از آنها جور درآیند؟
این کتاب منبعی بسیار غنی برای پژوهش در دین است و سرنخهای مفیدی برای موضوعها و طرحهای مطالعاتی عمیقتر، مقالههای علمی و پایاننامههای دانشگاهی به دست میدهد. خواندن این کتاب که حاصل تحقیقهای تخصصی در رشتۀ مطالعات ادیان و بهویژه انسانشناسی و باستانشناسی دین است، برای همۀ کسانی که به مطالعات دینی، تاریخی و حتی مطالعه در زمینۀ تاریخ هنر علاقمندند جذاب و مفید است. این کتاب با پرهیز از گمانورزیهای نظری صرف و با بهکارگیری روشهای تحقیق علمی بر اساس شواهد تجربی، اطلاعات ارزشمندی در اختیار خواننده قرار میدهد. بررسی حدود بیست موضوع محوری در حوزۀ مطالعات ادیان در ده دین و فرهنگ بزرگ مدیترانۀ باستان، نیازمند سنت علمی دیرپا، تخصصی و منظمی است که البته از دانشگاههای بزرگی مانند دانشگاه هاروارد انتظار میرود.
تقریباً 140 محقق در تهیۀ این کتاب دستاندرکار بودهاند که هر یک در بررسی مسائل، روششناسی، سبک و علایق خود را به کار برده است. ویرستاران کتاب در پی آن نبودهاند که سبک یکدستی را بر محققان تحمیل کنند، که چهبسا تصنعی از کار درآید، بلکه دست آنها را تا حد امکان باز گذاشتهاند. بنابراین بعضی از جستارها در اساس بر فهم مسئله متمرکز شدهاند، در حالی که بعضی دیگر دیدگاهی کلی از موضوع عرضه کردهاند و تنها در حد ضرورت به ارائۀ شواهد پرداختهاند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات