ديوان القاضي الجرجاني علي بن عبدالعزیز

ديوان القاضي الجرجاني مجموعه اشعار قاضی ابوالحسن علی بن عبدالعزیز جرجانی (متوفی 392ق) که تحت اشراف ابراهیم صالح، منتشر شده است.

ديوان القاضي الجرجاني علي بن عبدالعزیز
پدیدآوران	جرجا‌نی‌، علی‌ بن‌ عبدالعزیز (نويسنده) صالح، ابراهیم (مصحح) صالح، سمیح (محقق)
ناشر	دار البشائر
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1424ق - 2003م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب با مقدمه‌ای از محقق در دو فصل، آغاز شده است که فصل نخست آن، به زندگی‌نامه جرجانی اختصاص یافته و در آن اطلاعاتی پیرامون نام، نسب، خاندان، شخصیت، شیوخ، شاگردان، فرهنگ، سخنان علما درباره او، جایگاه وی نزد صاحب بن عباد و تألیفات او و تاریخ وفاتش، در اختیار خواننده قرار گرفته است. در فصل دوم، از شعر او سخن به میان آمده است. این فصل، متضمن مباحثی پیرامون شاعربودن او، قصیده معروف میمیه او و مهمترین اغراض شعری وی که عبارتند از: مدح، غزل، توصیف، حنین، اخوانیات، مرثیه و حکمت، می‌باشد.

مهمترین ویژگی‌های روشی و رویکردی در تنظیم اشعار دیوان حاضر، به شرح زیر می‌باشد:

1. تمامی اشعار بر اساس حرف قافیه و با در نظر گرفتن مصوت‌های آن، به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است، به این صورت که از فتحه شروع شده، بعد ضمه، بعد کسره، بعد سکون و بعد ضمیر. بحر شعری (اصطلاحی در وزن شعر عروضی) هر قصیده یا قطعه نیز مشخص شده است.
2. برای هر شعر یا قطعه و یا برخی ابیات، شماره مخصوص به خود اختصاص یافته و به هر سطر در شعر، یک شماره قرار داده شده تا برای توضیح، روایت و شرح در حاشیه، بدین وسیله به آن اشاره شود.
3. ابتدا حاشیه‌ای برای شرح وقایع درست شده و منابع موجود در آن بر اساس سن و زمان مرگ نویسندگان، مرتب شده است. در مورد روایات نیز اختلاف روایات توضیح داده شده و بهترین و درست‌ترین روایت، ثبت گردیده است. معنای برخی از اصطلاحات و واژگان دشوار و دیریاب اشعار نیز توضیح داده شده است.
4. سعی شده است تا جایی که منابع اجازه می‌دهند؛ تخریج مطالب، جامع باشد و در این امر، دو جنبه رعایت شود: ترتیب ابیات و اعتبار و قدیمی‌تر بودن مصادر.
5. سعی شده است تا ابیات مفردی که احتمال داشته از یک منبع باشند، با هم تطبیق داده شده و به این موضوع اشاره شود و ابیاتی که به نظر از یک منبع نبودند، به حال خود رها شوند.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.