ديوان الخنساء
ديوان الخنساء، از آثار صحابی عابد و بانوی شاعر مخضرم و سراینده مراثی سوزناک در قرن اول هجری قمری، امعمرو تُماضِر بنت عمرو بن حارث سُلیمی مشهور به خَنساء (متوفای ۲۴ق)، مجموعه اشعاری است که به مسائل گوناگون از جمله مرثیه در فراق غمانگیز برادرانش (معاویه و صخر) میپردازد. در این نسخه، توضیحات نحوی بزرگ کوفی قرن سوم هجری قمری، ابوالعباس احمد بن یحیی بن سیار شیبانی مشهور به ابوالعباس ثعلب (200-291ق) درباره معانی اشعار مذکور نیز آمده است. همچنین پژوهشگر معاصر، انور ابوسُوَیلِم این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی سودمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوالعباس ثعلب و خنساء و همچنین ویژگیها و روش اثر حاضر را معرفی کرده است.
| ديوان الخنساء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثعلب، احمد بن یحیی (نويسنده)
خنساء، تماضر بنت عمرو (نویسنده) ابوسویلم، انور (محقق) |
| ناشر | دار عمار |
| مکان نشر | اردن - عمان |
| سال نشر | 1409ق - 1988م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر عربی - قرن 1ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA ۳۰۸۷/د۹۰۸ث۷ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- انور ابوسویلم، با تأکید بر درخشش خنساء در مرثیهسرایی و تأثیرگذاری فراوان اشعار او و کثرت شرحهایی که بر دیوان وی نگاشته شده، افزوده است: ابوالعباس ثعلب دیوان خنساء را شرح کرد و با خطّ خودش نوشت ولی این نسخه از بین رفت اما نسخههایی منقول از آن، باقی ماند.... [۱]
ویژگیهای اشعار خنساء
- یکی از پژوهشگران تأکید کرده است که:
- شهرت عمده خنساء در مرثیههای اوست که حجم انبوهی از دیوان اورا دربرمیگیرد. خنساء بهسبب سرشت زنانه، در سرودن مرثیه بر بسیاری از شاعران بنام برتری یافته است.
- یکی از مضامین اشعار خنساء در دوره جاهلی، شِکوه از روزگار و زمانه است.
- شعر خنساء غالباً مرثیههای غمانگیزی است که به ندرت از لابهلای آن حکمت، اندیشه و نگرش فلسفی به زندگی و سرنوشت یافت میشود و غم و اندوه عموماً از مصیبتِ فردی شاعر فراتر نمیرود....
- ادبای قدیم همواره به شعر خنساء توجه کردهاند. آنان گاهی برای شرح پارهای از واژههای قرآن یا اشعار عربی از شعر خنساء مدد جستهاند.... [۲]
نمونه مباحث
تبكي خناسٌ فما تنفكُّ مَا عمرتْ لها علَيْهِ رَنينٌ و هيَ مِفْتارُ تبكي خناسٌ علَى صخرٍ و حقَّ لهَا إذْ رابهَا الدَّهرُ انَّ الدَّهرَ ضرَّارُ. [۳] - یادآوری: خَنساء، به نام خُناس نیز مشهور است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب
- طهماسی، عظیم، «خنساء»، دانشنامه جهان اسلام، جمعی از نویسندگان، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ اول تهران 1390ش.