دولة المختار الثقفي 66-67هـ / 685-687م «روية جديدة»
| دولة المختار الثقفي 66-67ه / 685-687م «روية جديدة» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطیب، صفاء احمد (نویسنده) |
| ناشر | دار العلوم |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1427 ق یا 2006 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اسلام - تاریخ - 41 - 132ق.
امویان - تاریخ - جنبشها و قیامها شیعه - تاریخ - قرن 1ق. مختار بن ابی‌عبیده، 1 - 67ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 38/5 /خ6د9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دولة المختار الثقفي (66-67ق) اثر صفاء احمد الخطیب، بررسى شخصيت مختار ثقفى و نحوه و کیفیت تشكيل حكومت به دست وى مى‌باشد كه به زبان عربى در سال 1420ق نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در بيست‌ويك فصل تنظيم شده است.
نویسنده در ابتدا، به بررسى شخصيت مختار ثقفى پرداخته و در ادامه، چگونگى شكل‌گيرى انقلاب و به پيروزى رسيدن آن و همچنين تشكيل حكومت و اقدامات انجام گرفته در آن را مورد مطالعه قرار داده است. در پايان نيز عصر پس از مختار بررسى شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن بيان مطالبى پيرامون كتاب، به اين نكته اشاره شده است كه در طول تاريخ، انقلابات شيعى فراوانى رخ داده كه برخى از آنها در به دست گرفتن زمام حكومت به پيروزى رسيده‌اند؛ مثل فاطميون در مصر، بويهيون در عراق، حمدانيان در حلب و بسيارى نيز در مقابل حكومت ظلم قد برافراشته اما به دلايلى با شكست مواجه شده‌اند كه برخى از آن دلايل، عبارتند از:
- اينكه اساس و پايه انقلاب آنها تنها انتقام بوده نه تسلط بر امور به خاطر اجراى احكام و فرامين الهى در زمين؛ مانند قيام توابين كه بر اساس انتقام از امويان به خاطر هتك حرمت به حرم اهل‌بيت(ع) و به شهادت رساندن امام حسين(ع) شكل گرفت.
- انقلابيون فقط به فكر براندازى حكومت ظلم بوده و برنامه‌اى براى بعد از پيروزى و سقوط طاغوت نداشته و لذا پس از مدت اندكى، با مشكلات فراوانى روبرو شدند.
- عدم تربيت و تشكيل كادر فرماندهى و ادارى صحيح و عدم وضع برنامه و طرح جامع براى اداره شهرها پس از پيروزى انقلاب كه باعث خروج سلطه از دست انقلابيون صالح و افتادن امور به دست اشخاص نالايق از لحاظ اجتماعى و دينى شد[۱]
نویسنده انقلاب شيعى مختار ثقفى را از جمله قيام‌هايى دانسته كه به دليل رعايت امور مذكور، به پيروزى رسيده و موفق به تشكيل حكومت گرديد[۲]
در فصل اول، شخصيت مختار ثقفى و جايگاه اجتماعى، سياسى و اقتصادى او و همچنين موقعيت وى نزد اهل‌بيت(ع)، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.[۳]
در فصل دوم، به برخورد مختار با نهضت مسلم بن عقيل، نگريسته شده است. نویسنده اين امر كه خانه مختار، اولين منزلى بود كه مسلم براى نزول خويش در كوفه اختيار كرده بود را دليل وثوق و اطمينان مسلم به اخلاص و ارادت مختار به امام حسين(ع) دانسته است.[۴]
در فصل سوم، به تحيّر مختار و ملاقات او با ميثم تمار اشاره شده[۵]و در فصل چهارم، موقعيت مختار در برخورد با نهضت امام حسين(ع) بررسى شده است. در اين فصل، به اين نكته اشاره شده است كه مختار و برخى از ياران وى، زمانى خبر تحركات و قيام امام حسين(ع) را شنيدند كه در زندان بوده و قبلاً شاهد اوضاع و تحركات كوفه بودند[۶]
مسائل مربوط به عبدالله بن زبير و خلافت وى، در فصل پنجم، مورد بحث قرار گرفته است.[۷]فصول ششم و هفتم نيز به حركت مختار به سمت كوفه و زمينه‌سازى‌هاى به وجود آمده براى انقلاب اختصاص يافته است.[۸]
در فصل هشتم، به چگونگى شكل‌گيرى و نحوه بروز انقلاب مختار پرداخته شده است. از جمله مباحث مطرح شده در اين فصل، عبارتند از: اضطراب به وجود آمده در كوفه؛ پيوستن ابراهيم ابن مالك اشتر به انقلابيون؛ زمان‌بندى انقلاب؛ رويدادهاى شگفت؛ چگونگى اعلام انقلاب؛ اعلام عمومى؛ اقدامات و كمك‌هاى ابراهيم بن اشتر[۹]
در ادامه، به چگونگى تشكيل دولت مختار و وقايعى كه در آن و پس از آن اتفاق افتاد، اشاره شده است. از جمله مطالب مطرح شده در اين زمينه، عبارت است از: بيعت عمومى؛ مساوات و برابرى‌هاى انجام شده در دولت جديد؛ برخورد ابن زبير با محمد بن حنفيه؛ برخورد امويان با دولت مختار؛ مراحل تطهير و قصاص قاتلين كربلا از جمله شمر بن ذى الجوشن و عمرو بن حجاج زبيدى؛ برخورد مختار با اهل‌بيت(ع)؛ به حكومت رسيدن مصعب بن زبير در عراق و عصر پس از مختار.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، در مواردى، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.