دليل تحرير الوسيلة (فقه الربا)

دلیل تحریر الوسیله (فقه الربا) (چاپ 1416)
پدیدآوران	سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	یحتوی علی اهم مسائل الربا المعاوضی و القرضی مع خاتمه فی تطبیقات استفتائیه
ناشر	مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1375 ش
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، تحریر الوسیله (ابهام‌زدایی) را ببینید.

دليل تحرير الوسيلة - فقه الربا، به قلم على اكبر سيفى مازندرانى، در شرح و تبيين مطالب و مستندات باب ربا، از كتاب شريف «تحرير الوسيلة»، نوشته امام خمينى(ره) است. اين كتاب، در سال 1416ق، به زبان عربى نوشته شده است.

ساختار

مباحث كتاب، پس از يك مقدمه در اهميت مسئله ربا، در قالب چهار عنوان كلى كه هر كدام، داراى زيرمجموعه‌هاى متعددى است، تنظيم شده است.

گزارش محتوا

1. اهمية مسئلة الربا: در اين مقدمه، مهم‌ترين مفاسد ربا (رواج تنبلى و بطالت و ترك تجارت و صنعت و كارهاى توليدى، به هدر دادن اموال و ثروت‌ها، تعطيل قرض الحسنة، ستم مضاعف در حق ضعيفان و محرومان) خاطرنشان شده و از تدبير اسلام براى مقابله با آن، ياد گرديده و از شيوع اين بليه ايمان‌سوز، حتى در ميان مؤمنان و عدم توجه علما و بزرگان قوم به آن، اظهار تأسف و شگفتى شده است و...
2. الربا المعاوضى: در اين بخش، از معناى ربا، وجود و شيوع آن در ميان امت‌هاى پيشين و عرب عصر جاهليت، استدلال بر حرمت آن، حكمت‌هاى تحريم آن، وابسته بودن يا نبودن حرمت آن به حكمت‌هاى منصوص، ضابطه تفاوت ميان حكمت و علت، حرمت گرفتن ربا و پرداختن آن و نوشتن آن و شهادت بر آن، تقسيم ربا به معاوضى و قرضى، تعريف رباى معاوضى، اقسام زيادت و آن زيادتى كه در رباى معاوضى شرط است، ثبوت رباى معاوضى در نسيه، تفاوت بين نسيه و ربا، حكم شك در تحقق ربا به واسطه زيادت، فاسد بودن معامله ربوى از اصل، جريان ربا در همه معاوضات، جريان ربا در صلح، حكم ضمانت نسبت به ربايى كه عالمانه يا جاهلانه گرفته شده است، ضامن بودن يا نبودن گيرنده ربا در صورت عالم بودن ربا دهنده به فساد معامله ربوى، صلاحيت داشتن يا نداشتن قاعده «ما يضمن بصحيحه يضمن بفاسده» براى اثبات ضمانت نسبت به اصل عوض و زيادى‌اى كه در عقد معاوضه گرفته شده است، شرط يكى بودن جنس عوضين در رباى معاملى، شرط مكيل يا موزون بودن عوضين در تحقق ربا و... سخن گفته شده است.
3. الربا المعاوضى الصرفى: در اين بخش، اين مطالب بررسى شده است: تعريف صرف و دليل مشروعيت آن، خريدن اشيايى كه از طلا يا نقره ساخته شده است در برابر جنس آن اشياء(طلا يا نقره)، افزون شدن بهاى نقدى كه قرض با آن صورت گرفته يا ثمن واقع شده (مثلاًشخصى، نقد معينى را به‌عنوان قرض به زيد داده يا چيزى را در برابر نقد معينى به صورت نسيه به او فروخته و ناگهان بهاى آن نقد بالا رفته است.)، فروش طلا يا نقره خالص در برابر مغشوش(مثل نقره‌اى كه داخلى دارد، ولى آن داخلى از ماليت برخوردار است.) به شرط ساختن چيزى(مثلاًبا خريدار شرط كند كه وى از آن نقره، انگشترى براى او بسازد) و...
4. الربا القرضى: در اين بخش، از ماهيت رباى قرضى و حكم آن، فرق نداشتن مال ربوى و غير آن در رباى قرضى، عدم حرمت اخذ زيادت در قرض در صورتى كه شرط نشده باشد، فاسد نشدن اصل قرض با شرط زيادت و... سخن به ميان آمده است.

تطبيقات استفتائية: به جهت اهميت مسئله ربا در جامعه امروزى ما، در اين بخش، پاره‌اى از مهم‌ترين مسائلى كه در اين باره از محضر امام راحل استفتاء شده و ايشان پاسخ داده‌اند، همراه با اشاره به ادله آنها، مطرح مى‌شود؛ مسائلى از قبيل حكم بانك‌ها در حكومت اسلامى، حرمت اخذ زيادت در برابر تأخير در اداء، جواز يا عدم جواز اخذ زيادت در قرض به‌عنوان اجرت، حرمت يا عدم حرمت سود بانكى بدون شرط، حكم جوايز بانكى و...