در سرزمین صوفی بزرگ: سفرنامۀ سر راجر استیونس سفیر کبیر بریتانیا در ایران
| در سرزمین صوفی بزرگ: سفرنامۀ سر راجر استیونس سفیر کبیر بریتانیا در ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | استیونس، راجر (نویسنده) طرفداری، علی‌محمد (مترجم) |
| ناشر | مجمع ذخایر اسلامی |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| شابک | 7ـ116ـ304ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
در سرزمین صوفی بزرگ: سفرنامۀ سر راجر استیونس سفیر کبیر بریتانیا در ایران تألیف سر راجر استیونس، ترجمه علی‌محمد طرفداری؛ سر راجر بنتام استیونس متولد ۱۹۰۶م/۱۲۸۵ ش. مؤلف سفرنامۀ «در سرزمین صوفی بزرگ (یا شاه عباس صفوی)»، سفیر بریتانیا در ایرانِ بعد از کودتای ۱۹ آگوست ۱۹۵۳/ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق بود.
ساختار
کتاب در دوازده فصل و دو ضمیمه به نگارش درآمده است.
گزارش کتاب
سر راجر بنتام استیونس متولد ۱۹۰۶م/۱۲۸۵ ش. مؤلف سفرنامۀ «در سرزمین صوفی بزرگ (یا شاه عباس صفوی)»، سفیر بریتانیا در ایرانِ بعد از کودتای ۱۹ آگوست ۱۹۵۳/ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق بود. وی از سال ۱۹۲۸ م/ ۱۳۰۷ ش. وارد خدمت وزارت امور خارجه انگلستان شد، و افزون بر مسئولیت سفارت در ایران از ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۸ م/ ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۷ ش، سفیر بریتانیا در سوئد (۱۹۵۱-۱۹۵۴م/۱۳۳۳-۱۳۳۰ش) و مسئولیت‌های دیگر در کشورهای آرژانتین، آمریکا و آفریقای مرکزی نیز فعالیت کرد. استیونس این کتاب را در سال ۱۹۶۲/ ۱۳۴۱ به چاپ رساند که در سال ۱۹۷۱ م/ ۱۳۵۰ ش با پیش‌گفتاری از او برای چاپ دوم تجدید چاپ شد.
او در زمان چاپ این اثر یعنی دهه چهل شمسی، چند مسئولیت دانشگاهی هم داشت و درنهایت در سال ۱۳۵۸ یعنی یک سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی درگذشت. در سال ۱۹۸۴ م و بعد از وفات، همسر دومش بخش اعظم نوشته‌ها، مقالات، نامه‌ها و عکس‌هایی را که او در دوران حیات کاری خود به ویژه در بیرون از انگلستان نوشته یا گرفته بود، به مرکز آرشیو چرچیل در دانشگاه کمبریج سپرد و سایر اسناد او بعدها و در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ به این مرکز سپرده شدند و مجموعه تمام این اسناد هم اکنون در آنجا نگهداری می‌شوند. در این اسناد توصیفات فراوانی از سرزمین‌ها و مردم در بازدید استیونس، از جمله در ایران آمده است که بعضی از آن یادداشت‌ها در نگارش کتاب حاضر و نیز کتاب دیگر او درباره سیاحان اروپایی سده هفدهم میلادی/ یازدهم هجری قمری در ایران با عنوان «عرابه ایرانی» که استیونس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سرنگونی حکومت پهلوی نام آن را به «نخستین دیدار از ایران» تغییر داد، استفاده شده است.
این کتاب با وجود موقعیت استیونس در جایگاه سفیر بریتانیا و حضور او در دوران پرالتهاب سال‌های بعد از کودتای 28 مرداد، نشانی از استیونس سفیر در خود ندارد و مطالب و موضوعات آن به دنیایی به‌کلی متفاوت یعنی جهان ایران‌شناسی تعلق دارند. درواقع و از این منظر این سفرنامه، منبعی ارزشمند برای ایران‌شناسی است که بیشتر مباحث آن به شرح‌حال و توصیف آثار و بناهای تاریخی و باستانی ایران در زمان بازدید مؤلف اختصاص دارند.
استیونس در سال‌های حضور در ایران به نقاط مختلفی سفر کرد و با بسیاری از ایران‌شناسان اروپایی مقیم ایران ارتباط یافت و بدین لحاظ با تمرکز بر مطالعۀ عمیق دربارۀ تاریخ فرهنگ و تمدن و هنر ایران کتابی را تألیف کرد که به گونه‌ای مختصر، به معرفی و توصیف این سرزمین کهنسال و بس بااهمیت برای اروپاییان می‌پردازد. بسیاری از اطلاعاتی که او از آثار و بناهای تاریخی و هنری ایران در کتاب خود گردآوری و ثبت کرده است، امروزه و با گذشت زمان دچار تغییرات و دگرگونی‌های گاه گسترده‌ای شده‌اند و از این‌رو بعضی از مشاهدات و بررسی‌های عینی و میدانی او ویژگی‌ها و داده‌هایی را در خود ضبط کرده‌اند که چه‌بسا در زمانۀ حاضر دیگر در دسترس نباشند و همین امور به کتاب وی جنبۀ اسنادی و تاریخی ویژه‌ای بخشیده است.[۱]
پانويس