درس سخنوری
| درس سخنوری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نبوی، سید ابوالفضل (نویسنده) |
| ناشر | مؤلف |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
اسلام - مقاله‌ها و خطابه‌ها شیعه - اصول دین فروع دین |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 10/5 /ن2د4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
درس سخنورى اثر سيد ابوالفضل نبوى قمى، كتابى است در مورد سه مبحث اصول عقايد، اخلاق و فروع اسلام كه به زبان فارسى نوشته شده است.
ساختار
كتاب، با مقدمه ناشر پيرامون مسأله تبليغ و اهميت و ارزش آن در اسلام آغاز شده است.
اين اثر، مجموعه سخنرانى‌هاى مؤلف در نود جلسه است كه توسط محمدحسین نوريان تنظيم و تدوين گرديده و در سه جلد، ارائه شده است. هر جلد، مشتمل بر سى مجلس است.
در بيان مطالب، از آيات، روايات، اشعار، امثال، حكايات و قطعه‌هاى تاريخى استفاده شده است.
گزارش محتوا
سى مجلس جلد اول كه در باب اصول عقايد مى‌باشد، بدين‌گونه تنظيم شده است:
ده مجلس اول پيرامون توحيد؛ هشت مجلس در مورد نبوت؛ هفت مجلس پيرامون امامت و پنج مجلس در مورد معاد.
مجلس اول از مباحث توحيد، «پى بردن از علت به معلول» و مجلس دوم «پى بردن از معلول به علت» است.
مؤلف معتقد است كه بالاترين توحيد و خداشناسى آن است كه از خود خدا و معناى وجوب وجود، پى به خدا ببريم؛ اين سنخ خداشناسى كه از خدا، پى به خدا ببريم، مخصوص بزرگان اهل معرفت، بلكه تنها اولياء، انبياء و اصفياى الهى است.
مؤلف، ضمن ذكر آيه 53 سوره فصلت، به توضيح آيات انفسى و آفاقى پرداخته و در اين زمينه، موارد زير را شرح و توضيح داده است:
آيات توحيدى آسمان؛ كرات و كهكشان‌ها؛ نور خورشيد و خواص آن؛ زمين و دلايل توحيدى آن؛ دلالت جنبندگان بر توحيد؛ خلقت طيور و حشرات.
مباحث نبوت، با بحث «احتياج بشر به انبياء» آغاز گرديده و نویسنده با ذكر مقدمه‌اى از زندگى انسان و زندگى موجودات ديگر و تفاوت ميان زندگى اين دو، نياز انسان به انبياء را توضيح داده است.
وى معتقد است بحث نبوت، ارتباط كاملى با مبحث توحيد داشته، بلكه فرعى و شاخه‌اى از آن اصل محكم خواهد بود و پس از معرفت به صفات كامله الهى، اذعان و يقين حاصل مى‌شود كه خداوند در هر عصرى براى هدايت بندگان خويش، پيامبرانى فرستاده و هيچ زمانى خالى از وصى و نبى نبوده است.
در ادامه، به اين نكته اشاره شده است كه خداوند، دو نوع نبى دارد، نبى ظاهرى كه پيامبران هستند و نبى باطنى كه عقل انسان است. وى هر كدام از اين دو نوع را با امثال، اشعار و حكايات، شرح و توضيح داده است.
برخى مباحث اين بخش عبارت است از: نواقص عقل بشر؛ معايب قوانين بشرى؛ قيام انبياء با كتاب، معجزه و شمشير؛ اثبات معجزه از نظر عقل؛ قرآن بالاترين معجزه پيامبر اسلام(ص)؛ اثبات نبوت از طريق وحى.
يكى از مباحثى كه در امامت نقل شده، اين است كه آيا انتخاب خليفه و جانشين پيامبر با خدا است يا با مردم؟ مؤلف معتقد است كه تعين خليفه، به عهده مردم نيست و امكان ندارد كه خداى متعال انتخاب خليفه پيغمبر خود را به اختيار مردم قرار دهد.
در ادامه پيرامون اعلم و اتقى بودن حضرت على(ع) از تمام صحابه، سخاوت امیرالمؤمنین(ع) و اشكالات اهل سنت و پاسخ آن‌ها در مورد امامت، مطالبى بيان شده است.
مؤلف، در پنج مجلس آخر جلد اول، به اثبات معاد پرداخته و دلايل عقلى و نقلى آن را ذكر نموده است. همچنين پيرامون فلسفه جزاء در قيامت، چگونگى عالم برزخ، سؤال و نامه اعمال و اتمام حجت در قيامت، مطالبى بيان شده است.
جلد دوم، پيرامون مباحث اخلاقى است. مؤلف در اين قسمت، به بيان و شرح دو دسته از صفات اخلاقى به صورت نامنظم پرداخته است.
دسته اول، صفات رذيله مانند كبر، عجب، خودپسندى، غضب، حسد، غيبت، تهمت و دروغ مى‌باشد كه پيرامون هر كدام از اين صفات و راه علاج آن‌ها، مطالبى بيان شده است.
دسته دوم، صفات حسنه مانند حياء، عفت، صبر، شجاعت، سخاوت، توكل، شكر، رضا و تسليم مى‌باشند.
اولين مجلس اين جلد كه مقدمه‌اى براى بيان مطالب و مباحث است، پيرامون فوايد علم اخلاق مى‌باشد. مؤلف، در اين قسمت، پيرامون علم اخلاق، اهميت و ارزش آن و برترى اين علم بر ساير علوم، مباحثى را بيان نموده است.
وى علت تقديم علم اخلاق بر ساير علوم و لزوم كسب محاسن اخلاق قبل از تحصيل معارف الهيه را آن دانسته است كه اگر انسان قلب خود را از رذائل اخلاقى پاک نكند، نور ايمان و علم معرفت در آن نخواهد تابيد.
چون مطالب اين جلد، در ماه صفر بيان گرديده است به مناسبت موضوع برخى از مجالس اختصاص به اهل‌بيت(ع) دارد.
مجلس هفتم پيرامون شهادت امام حسن مجتبى(ع)، بيستم در مورد اربعين امام حسين(ع)، بيست و هشتم در مورد فضايل پيامبر(ص) و مجلس بيست و نهم، پيرامون شهادت امام رضا(ع) مى‌باشد.
جلد سوم، پيرامون فروع دين اسلام بوده و علاوه بر ذكر اين فروع، به بيان اسرار و فلسفه آن‌ها پرداخته شده است.
به عنوان مثال، نویسنده وقتى از نماز سخن مى‌گويد، در مورد اهميت نماز، اسرار نماز و نماز جماعت، مطالبى را بيان مى‌كند. يا زمانى كه از حج بحث مى‌شود، از اسرار عظيم حج، اسرار تحويل قبله، آيات بينات خانه خدا و اسرار اركان و فروعات حج نيز مباحثى ارائه مى‌شود.
مجلس اول اين جلد، پيرامون طهارت و پاکيزيگى در اسلام است. مؤلف اين بخش را با اين آيه آغاز مى‌نمايد:«ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين».
مؤلف، در اين مجلس، تنها به بيان طهارت و نجاست ظاهرى پرداخته و از طهارت و نجاست باطنى سخنى نمى‌گويد و اين را مى‌توان يكى از نكات ضعف اين جلد دانست.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و غلطنامه (كه تصيحح كلمات نادرست كتاب با ذكر صفحه و سطر است) هر جلد، در پايان همان جلد آمده است.
منابع، توضيحات و فهرست آيات، روايات و اشعار، فقط در پاورقى جلد اول آمده و جلد دوم و سوم، فاقد پاورقى است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.