درآمدی بر نشانه‌شناسی: نگاهی به رویکردهای اصلی به مطالعۀ نشانه و متن
| درآمدی بر نشانه‌شناسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قیطوری، عامر (نویسنده) |
| ناشر | نگاه معاصر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1402 |
| شابک | 6ـ403ـ290ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
درآمدی بر نشانه‌شناسی: نگاهی به رویکردهای اصلی به مطالعۀ نشانه و متن تألیف عامر قیطوری، این کتاب که در ده فصل تنظیم شده است، رویکردهای اصلی به مطالعۀ نشانه را معرفی می‌کند.
ساختار
کتاب در ده فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
فرایند نشانه و به بیان ساده‌تر تولید و درک نشانه‌ها نه‌تنها ابزار تفکر، بلکه فرایندی است که حیات همۀ موجودات زنده بر آن استوار است. همچنین نشانه‌شناسی می‌آموزد که چگونه فراتر از اندیشۀ روزمره به رابطۀ خود با جهان بیندیشیم و از منظری بس بالاتر پدیده‌ها را بنگریم. نشانه‌شناسی به کلی‌ترین مفهوم خود بیانگر ارتباطی است که میان موجودات و پدیده‌ها برقرار است یا ذهن میان پدیده‌ها برقرار می‌کند.
این کتاب که در ده فصل تنظیم شده است، رویکردهای اصلی به مطالعۀ نشانه را معرفی می‌کند. این رویکردها که اغلب اهمیت فلسفی دارند، از نظر زمانی بیشتر به سدۀ بیستم بازمی‌گردند. در فصل‌های اول و دوم کتاب به بیان اهمیت موضوع و پیشینۀ آن پرداخته شده است. در فصل سوم به اختصار نظریۀ عمل‌گرای آمریکایی معرفی شده است که با سه چهرۀ بنام یعنی پیرس، موریس و سیبیاک شناخته می‌شود. هستۀ اصلی تفکر عمل‌گرا در باب نشانه را فرایند نشانه شکل می‌دهد که حیات موجودات زنده و اندیشه بر آن تکیه دارد. نظریۀ عمل‌گرا را می‌توان رویکردی علمی و از سویی فلسفی دانست که در سال‌های پایانی سدۀ بیستم بیش از پیش به زبان‌شناسی به‌ویژه زبان‌شناسی شناختی نزدیک می‌شود و همانند رویکردهای مطرح زبان‌شناختی نظیر دستور زایشی به زیست‌شناسی تکیه می‌کند.
فصل چهارم به ساخت‌گرایی سوسور اختصاص دارد. بخشی اصلی این فصل بر خاستگاه فکری و فلسفی نظریۀ ساخت‌گرا، روش‌شناسی و مفاهیم اصلی در تفکر سوسور نظیر نظام زبان و گفتار، تفاوت و ساختار و زبان‌شناسی درزمانی و هم‌زمانی متمرکز است. بخش دیگر این فصل به اثرپذیری سوسور از متفکران غرب مانند ژان ژاک روسو اختصاص دارد. فصل پنجم نیز به مطالعات خاص رولان بارت در زمینۀ نظام‌های نشانه‌شناختی همچون اسطوره، نظام پوشاک و مد می‌پردازد. فصل ششم به معرفی میشل فوکو، متفکر بنام فرانسوی می‌پردازد. در اینجا خواننده با دیرین‌شناسی فوکو و چارچوب معرفت‌شناختی حاکم بر هر یک از دوره‌های فکری غرب آشنا خواهد شد. تفکر فوکو در مورد چیستی نویسنده به آرای بارت در مرگ نویسنده و ساخت‌شکنی دریدا بسیار همانند است.
ساخت‌شکنی دریدا به منزلۀ مهم‌ترین نظریۀ پساساخت‌گرا موضوعی است که در فصل هفتم بدان پرداخته شده است. دریدا با توسل به مفاهیمی چون ساختار و تفاوت، چنان‌که سوسور مطرح کرده، در پی تدوین نظریه‌ای در باب جهان است که همچون زبان و ساختار زبان شکل گرفته است. همچنین زبان موردنظر دریدا زبانی است که با نویسندۀ خود وداع کرده و از همین طریق قابلیت خود را برای دلالت‌های لایتناهی را به دست می‌آورد. فصل هشتم و نهم به‌اختصار نظریه‌های پدیدارشناختی تعبیر را بررسی می‌کنند. در این بین چهره‌هایی چون گادامر و ریکور از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. فصل پایانی کتاب به نتیجه‌گیری مباحث اختصاص یافته است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات