داستان پیامبران در کلیات شمس (شرح عرفانی داستان‌ها در غزل‌های مولوی)
| داستان پیامبران در کلیات شمس (شرح عرفانی داستان‌ها در غزل‌های مولوی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پورنامداریان، تقی (نویسنده) |
| ناشر | پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1385ش. |
| چاپ | سوم |
| موضوع | مولوي، جلال الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. شمس تبريزي - نقد و تفسير
پيامبران در ادبيات شعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد |
| کد کنگره | PIR۵۲۹۷/پ۹د۲ |
داستان پیامبران در کلیات شمس (شرح عرفانی داستان‌ها در غزل‌های مولوی) تألیف تقی پورنامداریان؛ این کتاب، شامل پیش گفتار و نقل و تفسیر عرفانی داستان‌های یازده تن از پیامبران براساس انعکاس آن‌ها در دیوان شمس است که به قصد حل مشکلات این دیوان در حوزۀ تلمیح به داستان این پیامبران تحقیق و نگارش شده است. داستان‌ها برحسب نام پیامبران، به ترتیب حروف الفبا (آدم، ابراهیم، ادریس، ایوب، جرجیس، خضر و الیاس، داود، سلیمان، صالح، عیسی، لوط) آمده است.
پیش‌گفتار در ۱۲۳ صفحه، مشتمل بر پنج مقاله علمی و محققانه با این عناوین است:
۱.داستان پیامبران در شعر درباری؛
۲. داستان پیامبران در شعر مذهبی و عرفانی؛
۳. داستان پيامبران در مثنوی مولوی؛
۴. زمینه‌های رمز و تأویل در کلیات شمس؛
۵. وسعت و تنوع داستان پیامبران در کلیات شمس.
در داستان‌های یازده گانه، هر داستان شامل دو بخش مجزاست: در بخش اول هر داستان در ذیل عنوان اصلی «داستان...» خلاصۀ موجزی دربارۀ پیامبری که داستان به نام او است می‌آید و به حوادث برجسته زندگی او اشاره می‌شود و بیت‌هایی که در آن نام پيامبر بدون اشاره به هیچ حادثۀ برجسته آمده است نقل می‌گردد. سپس عنوان‌های فرعی می‌آید. ابتدا نام شخصیت‌ها و بعد حیوانات و پرندگان و بعد اشیا، و مکان‌ها؛ و بالاخره بعضی از حوادث که به نحوی با زندگی پیامبر مربوط است مطرح می‌شود. در هر یک از این قسمت‌ها سعی شده است ترتیب الفبایی رعایت گردد. در ذیل هر عنوان کلّیه ابیات یا شواهدی که با عنوان به نوعی مربوط می‌گردد نقل و جلد و صفحه کتاب در زیر هر شاهد ذکر می‌شود. پس از نقل شواهد با استفاده از قرآن و تفاسیر، توضیح لازم که روشن کنندۀ مایه تلمیحی مشترک همۀ ابیات و نیز دیگر اشاره‌های ویژه بعضی از ابیات است نقل می‌گردد.
بخش دوم، تفسیر داستان است. در این بخش ابیاتی که معنی آن با توضیح اشاره‌های داستانی روشن نمی‌شود و معنی مجازی و رمزی دارد به ترتیبی که در بخش اول آمده‌است؛ مطرح می‌شود و با استفاده از دیگر آثار مولوی، به خصوص مثنوی و نیز آثار عرفانی منظوم و منثور دیگر اغلب متعلق به زمان‌های پیش از مولوی تفسیر می‌گردد.
در این تفسیرها سعی برآن است که با استفاده از شواهد متعدد هم در زمينۀ فکری و هم در زمینه تصویر، خواننده در حال و هوای ذهنی مولوی قرارگیرد تا ضمن قبول تفسیرهای مطرح شده به منزله یکی از تفسیرهای ممکن، باب امکان تفسیرهای دیگر و ورود به باطن شعر بر او گشوده گردد. در این بخش نیز عنوان‌های فرعی ابتدا شامل شخصیت‌ها و بعد حیوانات و پرندگان و بعد اشیا، و مکان‌هاست. عنوان اصلی و کلی این بخش «تفسیر داستان...» است. در تفسیر داستان‌ها معمولا بعضی از ابیات و شواهد تلمیحی نقل شده در قسمت اول، به مناسبت دوباره نقل شده است.
از چاپ نخست این مجلد بیش از بیست سال می‌گذرد ولی جلد بعدی آن تا کنون به بازار کتاب نیامده است. منابع و مآخذ تنها در پاورقی‌ها قید گردیده است. [۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص393-394
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.