خلال، حسن بن محمد
| خلال، حسن بن محمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حسن بن محمد خلال |
| نام پدر | محمد |
| ولادت | صفر 352ق |
| محل تولد | بغداد |
| محل زندگی | نهر القَلَّایین بغداد و نیز در باب البصره، در غرب بغداد |
| رحلت | 439ق |
| مدفن | مقبره باب حرب بغداد |
| پیشه | حافظ، محدّث، قارى و مؤلف قرن چهارم و پنجم |
| اطلاعات علمی | |
| مشایخ | |
| برخی آثار | طبقات المعبرين |
حسن بن محمد خلال (352-439ق)، حافظ، محدّث، قارى و مؤلف قرن چهارم و پنجم. «طبقات المعبرين»، از جمله آثار اوست.
زادروز و زادگاه
کنیه‌اش ابومحمد بود و در صفر 352 در بغداد متولد شد. تاریخ‌نگاران محل زندگى او را در نهر القَلَّایین، محله بزرگى در بغداد و شرق کرْخ، که بیشتر اهل سنّت در آنجا سکونت داشتند، ذکر کرده‌اند که پس از مدتى به باب البصره، در غرب بغداد، نقل مکان کرد.
روایت و قرائت
خلال از کسانى چون احمد بن جعفر قطیعى، محمد بن عباس بن جبویه، محمد بن مظفر، ابوبکر بن شاذان، ابوبکر محمد بن اسماعیل ورّاق و ابوالحسن دارقُطنى حدیث روایت کرده است. همچنین افرادى نظیر خطیبِ بغدادى، على بن عبدالواحد دینورى، ابوالحسین مبارک بن عبدالجبار صیرفى، محمد بن عمر بن حفص کوفى و ابوسعد احمد بن طیورى از او روایت کرده‌اند. به نظر ذهبى، ابوسعد احمد بن طیورى آخرین فردى است که از وى روایت حدیث کرده است. به گفته این تراجم‌نگار، خلال براى استماع حدیث سفر نکرده و درعین‌حال، بعد از عبدالغنى بن سعید اَزْدى (متوفى 409ق)، حدیث‌شناس و نسب‌شناس عرب، باحافظه‌ترین فرد در حدیث بوده است.
خطیب بغدادى که هم‌عصر خلال و از راویان وى بود، او را با الفاظى چون «ثقه» و «آگاه بر مراتب حدیث» وصف و توثیق کرده است. سمعانى، خلال را کثیرالروایه و داراى فهم و درایت والایى در حدیث دانسته است.
خلال به علم قرائت نیز آگاه بود و کسانى چون ابوطاهر بن سوار بغدادى در این علم از او روایت کرده‌اند. ذهبى احادیثى را از پیامبر(ص)، با طرق حدیثى خود از ابومحمد خلال نقل کرده است.
درگذشت
خلال در 439ق، در بغداد درگذشت و در مقبره باب حرب، در کنار مدفن احمد بن حنبل و بشر حافى به خاک سپرده شد.
آثار
- مسندى بر صحیحین؛
- أخبارالثُقلاء (که آن را به روش محدّثان نوشته است)؛
- طبقات‌المعبّرين، در شرح احوال 7500 خواب‌گزار، که به خلال منسوب است. او در این کتاب خواب‌گزاران را به پانزده گروه تقسیم کرده است؛ شامل: انبیا، صحابیان، تابعین، فقها و دیگران؛
- المجالس العشر، که در واقع امالى یا مجلس‌هاى حدیثى او بوده است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: ابراهیمی کوشالی، مقداد، ج15، ص818-819
منابع مقاله
ابراهیمی کوشالی، مقداد، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1390.