حل الرموز و مفاتيح الکنوز في شرح بعض المصطلحات و المفاهيم الصوفية المبهمة
| حل الرموز و مفاتيح الکنوز في شرح بعض المصطلحات و المفاهيم الصوفية المبهمة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن غانم، عبدالسلام بن احمد (نويسنده) بوخنیفی، محمد (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1432ق - 2011م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
حل الرموز و مفاتیح الکنوز فی شرح بعض المصطلحات و المفاهیم الصوفیة المبهمة تألیف عزالدین عبدالسلام ابن غانم مقدسی (متوفی 678ق) شرح و توضیح اصطلاحات و مفاهیم دشوار صوفیه است. این اثر با مقدمه و تحقیق محمد بوخنیفی منتشرشده است.
مؤلف در این کتاب به تأویل و شرح برخی از مفاهیم اساسی تصوف پرداخته و ضمن آن مصائب حلاج را به روش داستانی و رمزگونه عرضه کرده است. این اثر در سال 1317ق/ 1899م در قاهره به نام «زبدة خلاصة التصوف» به طبع رسیده است و به‌اشتباه به عزالدین بن عبدالسلام سلمی (درگذشته 660ق) نسبت داده‌شده است.[۱]
کتاب مشتمل بر دو بخش است:
- مقدمه که مشتمل بر دو فصل معرفی مؤلف و معرفی کتاب است. در فصل اول در هفت مبحث اسم و نسب، مولد، سفر به مصر و اقامت در قاهره، اساتید و شاگردان، تألیفات و جایگاه علمی نویسنده مطرح‌شده است.
فصل دوم نیز در پنج مبحث به معرفی کتاب اختصاص‌یافته است. موضوع کتاب، شرح پیچیدگی‌ها یا به تعبیر نویسنده حل دشواری‌ها در درک کلام عرفانی صوفیه و استخراج گنج‌ها و اسرار آن است.[۲]
- در بخش دوم کتاب، متن تحقیق‌شده کتاب ارائه‌شده است که مشتمل بر افتتاح، مقدمه و 24 فصل است. به تعبیر نویسنده سلوک به منازل ملوک سه مرتبه دارد: اسلام، ایمان و احسان. اسلام اولین مراتب دین برای عموم مؤمنین، ایمان اولین مدارج قلب برای خواص مؤمنین و احسان اولین معارج روح برای خواص مقربین است.[۳]
سماع ازجمله اصطلاحاتی است که ابن غانم در مقام توضیح آن برآمده است. او معتقد است که سماع اگرچه همراه با غنا و محرک قلوب است، اما چون قلب صوفی به ذکر الهی آباد شده، از شهوات پاک‌شده و جز یاد خداوند در آن نیست. پس برانگیختن جوارح به حرکات به خاطر جوش‌وخروش قلوب است و لذا سماع جز حقیقتی ربانی نیست.[۴]
نویسنده توبه را نیز دارای مراتب می‌داند: توبه عوام از ذنوب و گناهان، توبه خواص از غفلت‌های قلب و توبه خواص الخواص از هر چیز غیر محبوب است.[۵] ابن غانم معتقد است که سالک جز با رکوع و سجود به مقام محمود نمی‌رسد.[۶] او والاترین کرامات برای اولیاء را دوام توفیق در طاعات و پرهیز از معاصی و مخالفات می‌داند.[۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بادکوبه هزاوه، احمد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 4، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.