هارونی، احمد بن حسین
| نام | حسینی، احمد بن حسین بن هارون |
|---|---|
| نام‌های دیگر | المؤید بالله آملی |
| نام پدر | حسین |
| متولد | 333ق |
| محل تولد | آمل- استان مازندران |
| رحلت | 411ق |
| اساتید | ابوالعباس احمد بن ابراهیم بن حسن حسنی
ابوحسین، علی بن اسماعیل بن ادریس ابواحمد، بن أبی علان |
| برخی آثار | إثبات نبوة النبي صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE44666AUTHORCODE |
احمد بن حسین بن هارون حسینی (333-411ق)، فقیه، محدث، متکلم و امام زیدی دیلمستان و شرق گیلان
ولادت
المؤید بالله ابوحسین، احمد بن حسین بن هارون بن حسین بن محمد بن هارون بن محمد بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابیطالب(ع)، در 333ق در آمل کلاذجه (استان مازندران فعلی) که در شمال ایران واقع شده، به دنیا آمد.
پدرش، حسین بن هارون از بزرگان اصحاب ناصر اطروش و امامی مذهب بود و مادرش ام‌الحسن، دختر علی بن عبدالله حسینی عقیقی بود[۱]
اطلاعات علمی
او طلب علم و توفر بر معرفت را از کودکی به همراه برادرش الناطق بالحق ابوطالب یحیی بن حسین، آغاز کرد.[۲]
اساتید
- دایی‌اش ابوالعباس احمد بن ابراهیم بن حسن حسنی؛
- ابوحسین، علی بن اسماعیل بن ادریس؛
- ابوعبدالله بصری، شیخ معتزله متوفی 377ق؛
- شیخ معتزله عبدالجبار بن احمد بن عبدالجبار متوفی 415ق؛
- ابواحمد، بن أبی علان؛
- ابوبکر مقری (از علمای حنفیه)؛
- حافظ محمد، بن عثمان نقاش؛
- ابورشید، سعید بن محمد نیشابوری.[۳]
شاگردان
- امام الموفق بالله، ابوعبدالله حسین بن اسماعیل حسنی (پدر امام المرشد بالله و صاحب کتاب «الإحاطة» در علم کلام و «الإعتبار و سلوة العارفین فی الزهد»)؛
- امام ابوحسین احمد بن أبی هاشم معروف به شریف «مانکدیم»؛ که در 417 ه در «لنجا» به امامت زیدیان قیام کرد؛
- شریف ابوجعفر زیدی، زاهد عابدی که المؤید بالله بارها از او خواست که امامت بعد از وی را بپذیرد ولی او از این امر إبا کرد؛
- فقیه ابوالقاسم بن تال هوسمی زیدی متکلم (متوفی 420 ه) راوی مذهب زیدی از المؤید بالله؛
- علی بن بلال آملی زیدی، غلام المؤید بالله و برادرش ابوطالب؛ صاحب کتاب «الوافی» و تتمه «مصابیح أبی العباس حسنی»؛
- قاضی یوسف خطیب گیلانی که شانزده سال با المؤید بالله همنشین بود؛
- قاضی ابوالفضل زید بن علی زیدی؛
- ابومنصور بن شیبه فرزادی؛
- شریف ابوالقاسم بن زید بن صالح زیدی؛
- شریف محمد بن زید جعفری؛
- قاضی ابوبکر موحدی؛
- ابوحسین آبسکونی؛
- ابوعلی بن ناصر أطروش؛
- ابوالفوارس توران شاه بن خسرو شاه؛
- ابوعبدالله بن حسین بن محمد سیاه سریجان؛
- ابوالقاسم یوسف بن کج دینوری (امام اصحاب شافعی).[۴]
شعر او
وی دیوان اشعار ضخیمی داشته. از اشعار وی است:
| تهذب اخلاق الرجال حوادث | کما أن عین السبک یخلصه السبک | |
| و ما أنا بالوانی إذا الدهر أمنید | و من ذا من الأیام ویحک ینفک | |
| بلانی حینا بعد حین بلوته | فلم إلف رعدیدا ینهنهه السهک | |
| و حنکنی کیما یقود ازمتی | فطحطحته حنکا و ما عقنی الحنک | |
| لیعلم هذا الدهر فی کل حالة | بأنی فتی المضمار أصبح یحتک | |
| نمانی آیاء کرام اعزة | مراتبها أنی یحیط بها الدرک | |
| فما مدرک بالله یبلغ شأوهم | و إن یک سباقا فغایته الترک | |
| فلا برقهم یا صاح إن شمت خلب | و لا رفدهم و لس و لا وعدهم إفک | |
| بهم زهت الأعراب فی کل مشهد | سکون و لخم ثم کندة اوعک [۵] |
وفات
او در روز عرفه سال 411ق در سن 78 سالگی از دنیا رفت و در روز أضحی (عید قربان) به خاک سپرده شد. مانکدیم بر او نماز خواند و مقبره مشهوری در لنجا برای او هست که در مازندران مردم آن را زیارت می‌کنند.[۶]
آثار
- إثبات النبوة؛
- التجريد، در فقه هادی یحیی بن حسین و جدش قاسم رسی؛
- شرح التجريد؛
- البلغة في الفقه؛
- الإفادة في الفقه، که به «تفریعات» هم نامیده می‌شود؛ شاگردش ابوالقاسم بن تال، متولی جمع‌آوری آن شده و آرای فقهی وی را در آن جمع کرده و زیادات و شروح و تعالیقی هم بر آن دارد؛
- الزيادات، درباره فتاوا؛
- نقض الإمامة علی بن قبة الإمامی، که از مصنفات دوران جوانی‌اش است؛
- إعجاز القرآن في علم الكلام؛
- التبصرة، که تعلیقات اسماعیل رازی و شرح امام هادی حسن بن یحیی قاسمی را هم دارد و به تحقیق عبدالکریم احمد جدبان رسیده و چاپ شده است؛
- تعلیق علی شرح السید مانکدیم؛
- الهوسميات؛
- كتاب الحاصر لفقه الناصر؛
- سیاسة المريدين؛
- رسالة جواب قابوس في الطعن علی الصحابة؛
- كتاب الدعوة؛
- دیوان اشعار؛
- کتاب الأمالي الصغری.[۷]