حاشية العطار علی شرح الجلال المحلي علی جمع الجوامع في أصول الفقه الشافعي

حاشية العطار علی شرح الجلال المحلي علی جمع الجوامع في أصول الفقه الشافعي
پدیدآوران	عطار، حسن بن محمد (نويسنده) محلی، محمد بن احمد (محشی) سبکی، عبدالوهاب بن علی (نويسنده) تامر، محمد محمد (مصحح)
عنوان‌های دیگر	جمع الجوامع. شرح ** شرح الجلال المحلی. حاشیه
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2009م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/س2 ج8037 156/6 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حاشية العطار علی شرح الجلال المحلي علی جمع الجوامع في أصول الفقه الشافعي، نوشته حسن بن محمد بن محمود عطار (1250-1180ق) است. این اثر، حاشیه‌ بر شرحی است که جلال محلی (864-791ق)، بر کتاب «جمع الجوامع في أصول الفقه الشافعي» از تاج‌الدین عبدالوهاب بن علی، معروف به سُبکی (متوفای 771ق) نوشته است. تخریج احادیث و تعلیقه‌های کتاب را محمد محمد تامِر انجام ‌داده ‌است.

در این اثر، متن «جمع الجوامع» جداگانه در آغاز کتاب آورده ‌شده ‌است و در پی آن، شرح جلال محلی آمده است و عطار با تعبیر «قوله»، عبارت‌های جلال محلی را حاشیه زده است. این حاشیه به‌همراه تعلیقه‌های محقق در پایین صفحه درج شده است. این حاشیه‌ها و تعلیقه‌ها در پی هم شماره‌بندی شده و از یکدیگر تفکیک ‌نشده‌اند.

محدوده مباحث عطار، با توضیح اجمالی درباره «جمع الجوامع» آشکار می‌شود؛ این کتاب، رساله مختصری است که سُبکی در اصول فقه نوشته و از مقدمه‌ها و هفت کتاب تشکیل یافته است؛ مقدمه‌ها را تعریفی از اصول فقه و حکم شرعی و اقسام آن، با مسئله‌هایی که به هر رکن از ارکان حاکم، محکوم‌علیه و محکوم‌به مربوط است، شکل داده‌اند. سپس، بحث‌ها و موضوع‌ها در هفت کتاب آمده‌اند؛ نخستین کتاب از مباحث قرآن، منطوق و مفهوم، امر، نهی، عام، تخصیص، مخصص، مطلق و مقید، ظاهر و مؤول و نسخ گفتگو می‌کند و در کتاب‌های پس از آن، موضوع‌های سنت و اخبار، اجماع، قیاس و مسلک‌هایی در علت، استدلال، تعادل و تراجیح و اجتهاد ارائه ‌شده ‌است‏.

این حاشیه مورد توجه محققان معاصر سنی و شیعی است و به آن استناد می‌کنند که نمونه آن در بررسی دیدگاه اصولیان اهل سنت در مسئله تصویب دیده ‌می‌شود.

عطار در حاشیه خود، علاوه بر شرح مطالب اصولی، بحث‌های دقیق لغوی از عبارت‌های متن دارد.

تامِر در تحقیق کتاب، درج نشانی آیه‌ها، تخریج حدیث‌ها، شرح حال اعلام کتاب، آوردن مطالبی از کتاب‌های اصولی برای شناخت بیشتر خواننده از موضوع بحث و شرحی از معنای اصطلاح‌های فقهی و اصولی که در متن آمده را انجام ‌داده ‌است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. آب‌سواران، حسن‏، «واقعیت دیدگاه اصولیان اهل سنت در مسئله تصویب و ریشه‌های آن»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، دوره 47، شماره 101، تیر 1394.