جویا تبریزی، داراب‌‌ب‍ی‍گ
| جویا تبریزی، داراب ب‍ی‍گ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میرزا داراب جویای تبریزی |
| تخلص | گویا |
| نام پدر | ملا سامری |
| محل تولد | کشمیر، هندوستان |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | |
میرزا داراب جویای تبریزی (متوفی ۱۱۱۸ق/ ۱۷۰۶م)، معروف به جویای تبریزی و جویای کشمیری، فرزند ملا سامری، از شاعران پارسی‌گوی سده ۱۲ق/۱۸م، در شبه قاره هند است.
نسب و زادگاه
اجدادش تبریزی بودند و به هند مهاجرت کردند. میرزا داراب و برادرانش میرزا کامران، متخلص به «گویا» و میرزا فتح‌علی، متخلص به «تسکین» هر ۳ در کشمیر زاده شدند[۱].
اساتید
میرزا داراب از جمله شاگردان محمدسعید اشرف مازندرانی و ملا علی‌رضا تجلی (متوفی ۱۰۸۵ق/ ۱۶۷۴م) بود و با شاعران بزرگ زمان خود، از جمله صائب تبریزی، کلیم کاشانی و سالک قزوینی دوستی داشت.
شهرت
جویا پس از غنی کشمیری، از معروف‌ترین شاعران کشمیر است و ازاین‌رو به کشمیری نیز معروف شد.
مذهب و ممدوحان
او در شعر، خود را پیرو صائب می‌داند. شماری از شاعران هند در قرن ۱۲ق، از پرورش‌یافتگان جویا بوده‌اند. به روزگار جویا حکومت کشمیر در دست علی‌ابراهیم‌خان قرار داشت که امیری ادب‌پرور و مانند جویا شیعه‌مذهب بود. به‌جز او دو تن دیگر از حکمرانان کشمیر به نام‌های حفظ‌الله‌‌خان و فاضل‌خان نیز از حامیان جویا بودند و جویا هر ۳ را در شعر خود ستوده است. اورنگ زیب و پسرش شاه عالم بهادرشاه نیز از ممدوحان جویا بشمار می‌آمدند.
مذهب
وی شیعی‌مذهب بوده و به مدح امیران علاقه چندانی نداشته و بیشتر به وصف مناقب امامان بزرگ شیعه پرداخته و در این کار گاهی به استقبال از شعر شاعران بزرگ پیش از خود رفته است. از جمله این استقبال‌ها، قصیده‌ای است در مدح امام مهدی(ع).
برخی از تذکره‌نویسان نوشته‌اند که وی اهل سنت و جماعت را هجو کرده است و شعرای سنی نیز هجویه‌های او را پاسخ داده‌اند.
وفات
جویا به روزگار عالم‌گیر در ۱۱۱۸ق/۱۷۰۶م، در کشمیر درگذشت. ماده تاریخ وفات او «سخن‌پرور» است.
جویا در تمام فنون سخن طبع‌آزمایی کرده، اما اهمیت و شهرت وی در غزل‌سرایی است. او را باید از شاعران سبک هندی، به‌ویژه پیرو صائب تبریزی دانست. غزلیات او بر شیوه صائب جلوه‌گاه اندیشه‌های عارفانه و حکیمانه، آمیخته با احساسات عاشقانه است.
آثار
کلیات جویا با مقدمه و تصحیح محمدباقر، در هند به چاپ رسیده است[۲].
پانویس
منابع مقاله
صراف‌زاده، فریده، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381.