جغرافیای تاریخی شهر کرمان در دوران میانه (عصر خواجو)
| جغرافیای تاریخی شهر کرمان در دوران میانه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | روستا، جمشید (نویسنده)
نیک‌پور، مجید (محقق) پورمهدی زاده، سحر (مترجم) |
| ناشر | خاموش |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 8ـ05ـ6942ـ622ـ978 |
| موضوع | کرمان (استان) -- اوضاع اقتصادی |
| کد کنگره | DSR ۲۱۱۵/ر۵۴ر۹ |
جغرافیای تاریخی شهر کرمان در دوران میانه (عصر خواجو) تألیف جمشید روستا، مجید نیک‌پور، سحر پورمهدی زاد؛ این کتاب تلاشی است در ساحت مطالعات جغرافیای تاریخی که در هفت جستار و با استفاده از معتبرترین منابع و مآخذ تنظیم شده است. این کتاب به وجه تسمیۀ نام‌ها و موقعیت جغرافیایی شهر کرمان پرداخته و سپس از مباحثی مهم سخن به میان آورده است.
ساختار
کتاب در هفت فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
اگرچه جغرافیای تاریخی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم پیشینۀ چندانی ندارد؛ تأملی در میزان اهمیت و اثربخشی این شاخه، لزوم ایجاد آن را تأیید کرده و خوشبختانه کاربرد آن را در نزد اهل فن روزافزون نموده است. هرچند تعاریف متعدد و گاه متناقضی از این علم نسبتاً جدید وجود دارد و محققانی همچون سولاس، ژیلبرت، تیلور، داربی یا اندیشمندان ایرانی همچون محمدحسن گنجی، حسین شکوهی، مسعود مهدوی و عزیزالله بیات هر کدام به نوبۀ خود تعاریفی ویژه از این علم بیان داشته‌اند؛ اما با تأمل در این تعاریف می‌توان به سه اصل در جغرافیای تاریخی، یعنی اصل مکان، اصل زمان و اصل انسان پی برد.
ایالت کرمان با قدمتی به بلندای تاریخ، حدود و ثغور مشخص، آب و هوا و اقلیم خاص خود را دارد (عنصر مکان) و در دوره‌های تاریخی پی‌درپی (عنصر زمان)؛ اقوام مختلفی از نژادهای گوناگون (عنصر انسان) بدین دیار مهاجرت کرده، ساکن شده و گاه موفق به تشکیل حکومت شده‌اند. دولت‌های حاکم بر کرمان افزون بر سلطۀ سیاسی بر حدود و ثغور ایالت کرمان، به برخی از شهرهای این ایالت اهمیت بیشتری داده و با ساخت قلعه‌ها، برج‌ها، دروازه‌ها و دارالحکومه برای شهر مدنظر خود آن را به دارالملک کرمان بدل کردهاند. تبدیل شهر به دارالملک ایالت، بی‌تردید موجبات رونق حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن شهر را فراهم کرده و پیشرفت‌های بعدی آن را رقم زده است.
شهر امروزی کرمان که قدمتی بسیار کهن دارد، نیز از این موضوع مستثنا نبوده است و در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود، به‌ویژه در دوران میانه و به طور خاص هم‌زمان با حکومت‌های آل الیاس، سلاجقۀ کرمان، دودمان قراختایی، امرای غوری و حکام مظفری، حاکمانی با نژادهای گوناگون بر آن حکم رانده‌اند. دولت‌مردان و بزرگانی که برخی از آنها ابنیه و اماکنی عام‌المنفعه یا اختصاصی را در این شهر به یادگار گذاشته، موقوفاتی ایجاد کرده یا زمینۀ رشد علمی و ادبی این شهر را فراهم کردهاند.
خواجوی کرمانی شاعر توانمند سده‌های هفتم و هشتم هجری نیز در همین شهر زاده شد و قبل از آغاز سفرهایش، نزدیک به سه دهه در این شهر زندگی کرد. وی گرچه نزدیک به دو دهه از شهر کرمان دور بود؛ اما دوباره بدین شهر بازگشت و در اواخر حیاتش به دلایلی وطن مألوف را ترک نمود.
این کتاب تلاشی است در ساحت مطالعات جغرافیای تاریخی که در هفت جستار و با استفاده از معتبرترین منابع و مآخذ تنظیم شده است. این کتاب به وجه تسمیۀ نام‌ها و موقعیت جغرافیایی شهر کرمان پرداخته و سپس از مباحثی مهم سخن به میان آورده است؛ همچون پیشینۀ تاریخی شهر کرمان، ساخت شهر جدید کرمان در عهد آل الیاس و تحولات امنیتی آن تا عهد آل مظفر، محله‌ها، دروازه‌ها، ابنیۀ تاریخی و اوقاف کرمان در عصر خواجو، اوضاع اقتصادی کرمان قبل از خواجو و هم‌زمان با حیات وی، منابع آبی شهر و امکنۀ مربوط بدان و در نهایت اوضاع ادبی کرمان هم‌زمان با عصر خواجو.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات