تهران تب‌آلود؛ روایتی از مکان‌های فراموش‌شده جنبش مشروطه در تهران
| تهران تب‌آلود | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی، حمیدرضا (نویسنده) |
| ناشر | روزنه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1399 |
| شابک | 8ـ197ـ234ـ622ـ978 |
| موضوع | محوطه‌های تاریخی,Historic sites,گردشگری,Tourism,-- تهران,-- Tehran, -- تهران(استان), -- Tehran(province),ایران ,Iran,تهران, Tehran (Iran), -- تاریخ , -- History, -- آثار تاریخی, -- Antiquities, -- انقلاب مشروطه، ۱۳۲۴ - ۱۳۲۷ق., -- Constitutional Revolution, 1906-1909 |
| کد کنگره | DSR ۲۰۷۹ /ح۵ت۹ ۱۳۹۹ |
تهران تب‌آلود؛ روایتی از مکان‌های فراموش‌شده جنبش مشروطه در تهران تألیف حمیدرضا حسینی، این کتاب بر آن نیست تا روایتی تازه و یافته‌هایی نو از جنبش مشروطیت ایران را به دست دهد، بلکه بر آن است تا با آنچه در اصلی‌ترین منابع تاریخ مشروطه آمده، از دریچه‌ای متفاوت به این جنبش بنگرد: درچۀ مکان ـ رویدادها.
ساختار
کتاب در شانزده فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
این کتاب بر آن نیست تا روایتی تازه و یافته‌هایی نو از جنبش مشروطیت ایران را به دست دهد، بلکه بر آن است تا با آنچه در اصلی‌ترین منابع تاریخ مشروطه آمده، از دریچه‌ای متفاوت به این جنبش بنگرد: درچۀ مکان ـ رویدادها. اگرچه مکان‌های تاریخی غالباً با ارزش معماری و هنری‌شان سنجیده می‌شوند، اما بسیاری از مکان‌ها حتی اگر از نظر معماری بی‌ارزش باشند، به سبب داشتن «روایت» حائز اهمیت هستند. چنین مکان‌هایی از آن‌رو که رخدادهای مهمی در آنها چهره بسته یا منسوب به چهره‌های نامدار تاریخی هستند، صاحب روایت و یادآور فرازهایی از تاریخ گذشته هستند.
گذر امامزاده یحیی یا بازار مسجد جامع تهران، شاید در نگاه اول زیبا و گیرا به نظر نرسند و تفاوت چندانی با دیگر گذرها و بازارهای شهر نداشته باشند، اما وقتی دانسته شود که اولی شاهد کشته شدن نخستین شهید جنبش مشروطیت و تشییع پیکر او و دومی، جایگاه کشتار بزرگ مشروطه‌خواهان تهرانی بوده است، آن‌گاه اهمیت هر دو به عنوان حامل بخشی از تاریخ ملی نمایان می‌شود و از آنها به مثابۀ عناصر هویت‌بخش شهری بهره گرفته می‌شود.
از سوی دیگر مکان ـ رویدادهای تاریخی در زمرۀ اسناد و منابع تاریخی جای می‌گیرند و می‌توانند با شواهدی که از رویدادهای گوناگون در خود نگاه داشته‌اند، زوایایی از تاریخ را در روشنا قرار دهند؛ شواهدی که ممکن است در هیچ منبع دیگری یافت نشود.
محدود کردن ارزش مکان‌های تاریخی به جنبه‌های ظاهری و کالبدی آنها، باعث شده تا بخش مهمی از مکان ـ رویدادها تخریب یا با دگرگونی‌های وسیع روبرو شوند و بر اثر آن، بخشی از اسناد و شواهد تاریخی و عناصر هویت‌بخش شهری برای همیشه از میان برود. در این میان، تاریخ‌پژوهان نیز با غفلت از ارزش و اهمیت مکان ـ رویدادها، ناخودآگاه راه را برای نابودی آنها بازگذاشته‌اند؛ زیرا داستان مکان‌ها در ظاهر آنها هویدا نیست، بلکه باید با پژوهش‌های دامنه‌دار، از لابلای طیف وسیعی از اسناد و مدارک تاریخی استخراج و تدوین شود. در این کتاب نویسنده تلاش کرده تا به معرفی مکان‌هایی در شهر تهران بپردازد که در فاصله آبان‌ماه ۱۲۸۴ تا مهرماه ۱۲۸۵ شمسی، یعنی از آغاز جنبش تا استقرار مجلس شورای ملی در عمارت بهارستان، شاهد نقش بستن مهم‌ترین رویدادهای جنبش مشروطه بوده‌اند.
در فصل نخست کتاب با عنوان «تهران و تهرانیان در هنگامه مشروطیت» وضعیت عمومی شهر تهران در ارتباط با جنبش شرح داده شده و مسائلی از قبیل ساختار محله‌ای، مراکز ارتباطی، کانون‌های سیاسی و اجتماعی، گروه‌های مرجع و میزان مشارکت تهرانیان در جنبش بررسی گردیده تا ارتباطی منطقی میان محله‌ها و مکان‌ها با رویدادهای سیاسی برقرار شود. سپس در پانزده فصل بعدی کتاب به معرفی ۳۸ مکان ـ رویداد مهم جنبش مشروطه در فاصله زمانی مورد نظر پرداخته شده که اکثر آنها تا امروز باقی مانده‌اند.
نویسنده روایت داستان‌گونه کتاب را به شکلی سامان داده که خوانندگان (به ویژه آنهایی که آشنایی چندانی با جنبش مشروطیت ندارند)، علاوه بر آگاهی از سرگذشت مکان ـ رویدادها، داستان جنبش مشروطه را نیز مرور کنند.
شمار مکان ـ رویدادهای جنبش مشروطیت در محدودۀ زمانی مدنظر، بیش از آن چیزی است که در این کتاب مورد اشاره قرار گرفته است؛ اما در این پژوهش آن دسته از مکان ـ رویدادهایی که شاهد رویدادهای مهم و تأثیرگذار بوده‌اند، مورد توجه قرار گرفته‌‌اند. به ویژه از معرفی مکان ـ رویدادهایی که نشانی آنها در منابع تاریخی یافت نشده و اکنون نیز اطلاعی از سرنوشت‌شان در دست نیست، خودداری شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات