ترجمه تفسير طبری (خالصی)
ترجمه تفسیر طبری، اثر محمدباقر خالصی (1321-1388ش)، ترجمه فارسی سلیس و روانی است از کتاب «جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)».
| ترجمه تفسير طبری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبری، محمد بن جریر بن یزید (نويسنده) خالصی، محمدباقر (مترجم) |
| عنوانهای دیگر | ترجمه و تفسیر طبری ** جامع البیان فی تفسیر القرآن. فارسی |
| ناشر | دار العلم |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1364ش - 1370ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | تفاسیر اهل سنت - قرن 4ق. - تفاسیر ماثوره - اهل سنت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | 2041ج 2ط 93/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تفسیر طبری، امتیازاتی بر سایر تفسیرهای اهل سنت دارد که موجب شده است در قالب اثر حاضر، ترجمه و در اختیار خوانندگان قرار گیرد که مترجم در مقدمه کتاب، بهصورت مفصل به آنها، اشاره نموده است[۱].
برخی از مهمترین ویژگیهای ترجمه حاضر، به شرح زیر میباشد:
- طبری در هرجا که از پیامبر(ص) و یا یکی از مفسرین، حدیثی نقل کرده، سلسله سند آن حدیث را از خود تا پیامبر(ص) و یا آن مفسر، ذکر نموده است، ولی مترجم، به دلیل اختصار و نیز بهخاطر اینکه ذکر سندهای آنها، چندان برای اکثر خوانندگان فارسی، فایدهای در بر ندارد، آن سندها را حذف نموده و تنها مصدر اصلی آن حدیث را که پیامبر(ص) و یا یکی از مفسرین است، نقل کرده است؛ بهعنوان مثال: «از عبدالله بن مسعود نقل شده که وی گفته:...».
- مترجم ضرورتا از ذکر اشعاری که طبری برای معانی آیات به آنها استشهاد کرده، چارهای ندیده وناگزیر عین الفاظ عربی آن را نقل کرده و سپس، معنی و موارد استشهاد آن اشعار را طبق عبارت شعر در اصل کتاب، ترجمه نموده است.
- هرجا که مصنف برطبق مذهب خود و مخالف مذهب شیعه، مطالبی آورده و عقایدی را در رابطه با مسائل حساس مذهبی بیان داشته، مترجم نظریه مذهب شیعه را اگر آن مطلب در میان علمای شیعه اتفاقی باشد و یا نظریه شخصی خود را اگر آن مطلب مورد اختلاف آنان باشد، در پاورقی، بهصورت اشاره و اجمال، ذکر کرده است.
- گاهی مصنف یک روایت را به چندین طریق نقل کرده که از نظر لفظ و معنی، هیچ فرقی ندارند و همگی با یکدیگر، متحدند و چون مترجم در ذکر تمام نقلهای مصنف، فایدهای برای خوانندگان پارسیزبان ندیده، لذا تنها به یک نقل از نقلهای چنین روایتی، اکتفا کرده است[۲].
مترجم، سعی نموده است تا ترجمه کتاب، روان، سلیس و مورد پسند خواننده فارسیزبان و با ادبیات روز باشد، لذا بیش از حد خود را مقید به عبارتپردازیهای عربی نکرده و تا حدی، ترجمهای آزاد از متن ارائه داده است؛ بهعنوان مثال، به بخشی از ترجمه اشاره میشود:
متن:
«قال أبوجعفر: إن سألنا سائل فقال: إنك ذكرت أنه غير جائز أن يخاطب الله أحدا من خلقه إلا بما يفهمه و أن يرسل إليه رسالة إلا باللسان الذي يفقهه فما أنت قائل في ما حدثكم به محمد بن حميد الرازي... عن أبوموسی: ««يؤتكم كفلين من رحمته»؛ قال: الكفلان، ضعفان من الأجر بلسان الحبشة...»[۳].
ترجمه:
«پرسش: شما قبلا بهطور مشروح بیان کردید که خداوند نمیتواند با کسی سخن بگوید، مگر به زبان خودش و نمیتواند پیغمبری برای مردم بفرستد، مگر به زبانی که میفهمند و میشناسند و اگر این مطلب صحیح و ثابت است، پس احادیثی را که صریحا دلالت بر وجود الفاظ غیر عربی در زبان عربی دارد، چگونه توجیه میکنید و اینک آن روایات:
- از ابیموسی نقل شده که وی گفت: کلمه «كفلين» در آیه «يؤتكم كفلين من رحمته»؛ «به شما دوچندان اجر و ثواب خواهد داد»، لغت حبشه است...»[۴].
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار مترجم و متن کتاب.
- طبری، ابوجعفر محمد، «جامع البيان في تفسير القرآن»، دارالمعرفة، بیروت، چاپ اول، 1412ق.