تحول مفهوم دولت در ایران معاصر: از دهههای نخستین تأسیس قاجار تا مشروطیت
تحول مفهوم دولت در ایران معاصر: از دهههای نخستین تأسیس قاجار تا مشروطیت تألیف داود بیات (متولد ۱۳۵۰ش)؛ این کتاب پژوهشی تاریخی است که با الهام از رهیافت تاریخ مفهومی راینهارت کوزلک به بررسی تحول معنایی مفهوم دولت در ایران دورۀ قاجار میپردازد. نویسنده با اتکا بر منابع و مستندات مکتوب بهجامانده، نشان میدهد که چگونه این مفهوم در دوران آستانهای تاریخ خود با تحولی انقلابی مواجه شده و دگرگونی مضمونی و معنایی آن منشأ بسیاری از بحرانهای دیگر بوده است.
| تحول مفهوم دولت در ایران معاصر: از دهههای نخستین تأسیس قاجار تا مشروطیت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بیات، داود (نویسنده) |
| ناشر | لوگوس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | اول |
| شابک | 2-93-5613-622-978 |
| موضوع | دولت -- ایران -- تاریخ -- قرن ۱۳ق. -- قرن ۱۴ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | JC ۲۷۳/ب۹ت۳ |
ساختار
این کتاب در هفت فصل اصلی به همراه مقدمه، جمعبندی و نتیجهگیری تدوین شده است.
گزارش کتاب
کتاب «تحول مفهوم دولت در ایران معاصر» بحران معنایی مفهوم دولت را به عنوان مادر بحرانهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تحلیل میکند. نویسنده با رویکرد تاریخ مفهومی کوزلک، مفاهیم کلیدی مانند «نقد و بحران»، «زمان آستانهای»، «لایههای زمانی و همزمانی ناهمزمانها» و «قلمرو تجربه و افق انتظار» را شرح میدهد.
فصل اول به کلیات نظری و روششناختی تاریخ مفهومی اختصاص دارد. فصل دوم با مطالعه متون نیمۀ اول قرن سیزدهم قمری، لایههای معنایی قدیم مفهوم دولت مانند ظلاللهی، پدروارگی و شبانوارگی را بررسی میکند و نشان میدهد چگونه نخستین گامهای آشنایی با مفهوم جدید دولت برداشته شده است.
فصل سوم ظهور نقد تاریخی مفهوم قدیم دولت و تجربۀ عملی و زبانی امیرکبیر و ملکم را تحلیل میکند و ورود لایههای معنایی نوینی مانند «قانون»، «تفکیک قوا» و «انقلاب» به آگاهی ایرانی را نشان میدهد. فصل چهارم به بررسی تلاشهای پس از این دوره برای بازگشت به لایههای معنایی مفهوم قدیم دولت و رسالههای جهادیه در بحران جنگ ایران و انگلیس میپردازد.
فصل پنجم نخستین پیامدهای تودهایشدن آگاهی از مفهوم نوین دولت در ماجرای رژی و ترور ناصرالدینشاه را تحلیل میکند. این دوره به دلیل وقوع جنبش تنباکو و ترور ناصرالدینشاه، دورۀ اعتراض نامیده شده است.
فصل ششم با تمرکز بر اندیشۀ میرزا آقاخان کرمانی، طلوع مفهوم انقلاب و تأثیر آن بر تکوین انقلاب مشروطه را بررسی میکند. ظهور مفهوم نوین دولت در زبان شبنامهها، تلگرافها و اعلاننامههای دورۀ مشروطه نیز در این فصل تحلیل شده است.
فصل هفتم که آخرین فصل کتاب است، به بررسی عینیتیافتن مفهوم دولت مشروطه در مجلس شورای ملی و منازعۀ تاریخی بین حامیان مفهوم قدیم و جدید دولت در قالب قانوننویسی و حقوق اساسی میپردازد. تقابل مفاهیم «دولت مشروطه» و «دولت مشروعه» در مواد قانون اساسی و متمم آن به تفصیل تحلیل شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات