تاریخ در قرآن (تفسیر موضوعی آیات اجتماعی و تاریخی)
| تاریخ در قرآن (تفسیر موضوعی آیات اجتماعی و تاریخی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کافی، مجید (نویسنده) |
| ناشر | نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| موضوع | قرآن - وقایع تاریخی,تفا‌سیر شیعه - قرن ۱۴ |
| کد کنگره | BP۱۰۳/۸/ک۲ت۲ |
تاریخ در قرآن (تفسیر موضوعی آیات اجتماعی و تاریخی) تألیف مجید کافی؛ محتوای تعدادی از آیات قرآن کریم به توصیف و روایت وقایع اجتماعی گذشته نسبت به زمان ما متمرکز است. این آیات حاوی کلید واژه‌های اجتماعی و تاریخی، توصیف وقایع تاریخی اقوام و پیامبران گذشته، وقایع اجتماعی زمان ظهور اسلام و حاوی جواب و سؤال ها و مسائلی است که در فلسفه‌ی نظری تاریخ مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. افزون برآن، می‌توان ویژگی‌های بیانی و نگارشی آیات تاریخی قرآن را از مجموعه آیات تاریخی قرآن استخراج، استنباط و تدوین کرد.
ساختار
کتاب در ده فصل به نگارش درآمده است. فصل اول: مقدمه
بخش اول - تاریخ و تاریخ نگاری قرآنی
فصل دوم: روش، موضوع و مفاهیم تاریخی قرآن
فصل سوم: ویژگی‌های تاریخ نگاری قرآن
بخش دوم - وقایع تاریخی در قرآن
فصل چهارم: وقایع و اقوام تاریخی قبل از اسلام
فصل پنجم: سرگذشت پیامبران (قصص)
فصل ششم: وقایع تاریخی صدر اسلام
بخش سوم - بررسی مسائل فلسفی تاریخ از منظر قرآن
فصل هفتم: پایان و تکامل تاریخ
فصل هشتم: شکل و مراحل حرکت تاریخ
فصل نهم: عامل حرکت و پیوستگی تاریخ
فصل دهم: قانون مندی تاریخ
گزارش کتاب
مسائل و مشکلات مربوط به گزارش‌ها در باب خاستگاه و منشأ، چیستی، چرایی و چگونگی وقایع گذشته، سرنوشت ملت، فرهنگ، تمدن و بشریت، مورد توجه همه‌ی ادیان الهی، غیر الهی و نیز اندیشه‌ی انسان‌های بسیاری در طول تاریخ بوده است. نتایج این تلاش‌های در زمینه‌ی فهم و تفسیر وقایع و فراینده‌های تاریخی از سوی رسولان و اندیشمندان هر دین و جامعه‌ای، نفوذ درخور توجهی میان مردم یافته است. از این رو، بیشتر ادیان بزرگ و زنده‌ی جهان امروز و نیز بسیاری از دانشمندان رشته‌های مختلف، با وقایع تاریخی پیوند نزدیکی داشته و دارد. این مطلب بدین معناست که در ادیان نیز توجه خاصی به پدیده‌های گذشته مرتبط با انسان شده است. هر دگرگونی در دوران توسعه و اصلاح اجتماعی دارای یک سلسله خط مشی‌ها و اصول کلی است که مردم باید از آن‌ها آگاه باشند و آن‌ها را رعایت و عمل کنند. این اصول که از سوی رهبران و مصلحان اجتماعی بیان می‌شوند، شامل خداشناسی، انسان‌شناسی و هستی شناسی (جهان بینی)، قواعد و قوانین فردی و اجتماعی (هنجارهای اجتماعی)، ترسیم آرمان‌های اجتماعی (آینده‌ی جامعه) و کسب تجربه از گذشته (عبرت آموزی از تاریخ) هستند. مجموعه‌ی این اصول در واقع اساسنامه‌ی اصلاح یا تغییرات اجتماعی است. در اسلام، قرآن کریم حاوی جهان بینی، هنجارهای اجتماعی، آرمان‌های اجتماعی، وضعیت جامعه در آینده و به طور کلی قانون اساسی مسلمانان است. قرآن در دوران فردسازی و بعثت، مهم‌ترین قانون پیامبر خدا(ص) در برابر تهاجم مشرکان بود. قرآن توجه ویژه‌ای به گذشته و تاریخ دارد. محتوای تعدادی از آیات قرآن کریم به توصیف و روایت وقایع اجتماعی گذشته نسبت به زمان ما متمرکز است. این آیات حاوی کلید واژه‌های اجتماعی و تاریخی، توصیف وقایع تاریخی اقوام و پیامبران گذشته، وقایع اجتماعی زمان ظهور اسلام (از بعثت تا وفات پیامبر)، و حاوی جواب سؤال ها و مسائلی است که در فلسفه‌ی نظری تاریخ مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. افزون بر بحث و بررسی این چهار موضوع تاریخی در قرآن، می‌توان ویژگی‌های بیانی و نگارشی آیات تاریخی قرآن را (تاریخ نگاری قرآن) از مجموعه آیات تاریخی قرآن استخراج، استنباط و در یک بخش مستقل تدوین کرد. بنابراین تفسیر (موضوعی) آیات تاریخی قرآن در سه بخش تنظیم خواهد شد. بخش اول مربوط به تحلیل و بررسی واژه‌های تاریخی قرآن و مقایسه آن‌ها با واژه‌های اجتماعی جدید و ویژگی‌های تاریخ نگاری قرآن است. بخش دوم ناظر به وقایع تاریخی قبل از اسلام، و تفسیر آیات اجتماعی دوران ظهور اسلام است. بخش سوم در صدد استخراج جواب سؤالات مرسوم در فلسفه‌ی تاریخ است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران